Uzyskanie zgody organów spółki (np. zgromadzenia wspólników lub rady nadzorczej) jest jednym z obowiązków, o których, w toku działalności gospodarczej, najczęściej zapominają reprezentanci spółek kapitałowych. Dlaczego to takie istotne? W niektórych przypadkach, brak odpowiedniej zgody, może skutkować nieważnością czynności prawnej.
Kodeks spółek handlowych przewiduje dwojakie konsekwencje naruszenia tego obowiązku, uzależniając je od tego, czy wynika on z przepisów ustawy, czy postanowień umowy lub statutu spółki.
Zgoda wymagana przepisami ustawy
W sytuacji, gdy obowiązek ten wynika z przepisów ustawy, ustawodawca zastrzegł dalej idące konsekwencje dla braku zgody na czynność prawną. W przypadku niedopełnienia obowiązku czynność będzie nieważna.
Przykładowo (z zastrzeżeniem, że poniższy katalog nie jest wyczerpujący), w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, zgoda wspólników wyrażona w formie uchwały jest wymagana w wypadku:
- Zbycia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego (art. 228 pkt 3 KSH)
- Nabycia i zbycia nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 228 pkt 4 KSH)
- Zwrotu dopłat (art. 228 pkt 5 KSH)
Należy pamiętać, że zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę, lub następczo, jednak nie później niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia takiego oświadczenia. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej.
Co istotne, wymóg uzyskania odpowiedniej zgody na działanie obejmuje jakichkolwiek reprezentantów spółki, nie tylko jej zarząd. Konieczne będzie zatem również w wypadku, gdy spółka będzie reprezentowana w inny sposób, np. przez pełnomocnika, czy prokurenta.
Zgoda wymagana postanowieniami umowy/statutu spółki
Inaczej jest w wypadku naruszenia obowiązku uzyskania zgody wynikającego z umowy lub statutu spółki. W takiej sytuacji czynność prawna jest ważna, jednakże nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia jej umowy lub statutu.
W spółkach kapitałowych stosunkowo częstym zabiegiem jest wprowadzenie do umowy lub statutu katalogu spraw wymagających zgody wspólników, czy rady nadzorczej spółki.
Mechanizm ten umożliwia wspólnikom bieżącą kontrolę np. nad istotnymi umowami, które zamierza zawrzeć zarząd. W takim wypadku, lista spraw powinna być dostosowana do rodzaju działalności, którą prowadzi spółka, rozmiaru spółki i jej struktury właścicielskiej.
W praktyce bardzo częsta wprowadzana jest konieczność uzyskania zgody w przypadku, gdy wartość danej czynności prawnej przekracza określony próg kwotowy lub wykracza poza zwykły tok działalności spółki.
Reprezentanci spółek muszą pamiętać, że dokonanie czynności prawnej bez wymaganej umową albo statutem zgody, skutkujące powstaniem szkody w majątku spółki, otwiera możliwość przypisania im odpowiedzialności odszkodowawczej w stosunku do spółki.
Masz pytania? Skontaktuj się z nami