Przyspieszenie instalacji OZE i ograniczenie barier dla realizacji przyłączeń nowych mocy to kluczowe wyzwania w procesie transformacji energetycznej. Unia Europejska przyjęła pakiet zmieniający[1] regulacje systemowe dla rynku wewnętrznego energii elektrycznej, którego celem jest zwiększenie elastyczności systemu energetycznego i dostosowanie infrastruktury sieciowej do rozwoju rozproszonego OZE. Elastyczne umowy przyłączeniowe to kolejna alternatywa dla projektów, które uzyskały odmowę przyłączenia i nie mogą uzyskać przyłączenia komercyjnego.
Dlaczego rynek energii elektrycznej potrzebuje dodatkowego rozwiązania dla przyłączenia OZE
Unijny system energetyczny ma zostać zazieleniony przez OZE i tzw. gazy zdekarbonizowane, a gospodarka zelektryfikowana.
Dynamicznie rozwijająca się nowoczesna technologia i rosnące zainteresowanie inwestorów energetyką odnawialną zderzają się z przestarzałą infrastrukturą energetyczną[2] i odmowami przyłączenia[3], ponieważ, w planach rozwoju, operatorzy nie przewidują zapotrzebowania na tak duży wolumen OZE.
Odmowy przyłączenia i obowiązek współpracy operatorów z wnioskodawcami gotowymi współfinansować przyłączenie w tzw. trybie komercyjnym nie rozwiązują problemu. Brak jest jednolitej, niezagrożonej ryzykiem dyskryminacji inwestorów, praktyki przyłączania komercyjnego OZE, a niekiedy konieczność współpracy międzyoperatorskiej przedłuża procedurę i powoduje niepewność i nieopłacalność inwestycji.
Elastyczne umowy przyłączeniowe jako tzw. trzecia alternatywa dla przyłączenia OZE
Państwa członkowskie UE będą zobowiązane do implementacji regulacji, których celem jest zwiększenie elastyczności pracy sieci i źródeł wytwórczych. Wprowadzone zostaną rozwiązania w zakresie m.in. dzielenia się energią czy wygładzenia profilu zapotrzebowania.
System elektroenergetyczny ma stać się elastyczny, co oznacza, że będzie zdolny do dostosowania się do zmienności modeli wytwarzania i zużycia oraz dostępności sieci w odpowiednich przedziałach czasowych rynku[4].
Kluczowe jest także wprowadzenie godziny szczytu, tj. w której na podstawie prognoz operatorów przesyłowych oczekuje się, że zużycie energii elektrycznej brutto wytworzonej ze źródeł innych niż OZE będzie lub hurtowa cena energii elektrycznej na rynku dnia następnego (cena spot) będą najwyższe z uwzględnieniem wymian międzystrefowych.
Co istotne, wprowadzona zostanie elastyczna umowa przyłączeniowa[5], która oznacza zbiór uzgodnionych warunków przyłączenia mocy elektrycznej do sieci, który obejmuje warunki ograniczania i kontrolowania wprowadzania energii elektrycznej do sieci przesyłowej lub sieci dystrybucyjnej oraz pobierania jej z nich. Umowa będzie mogła zostać wprowadzona na podstawie przyjętych w tym zakresie wytycznych organu regulacyjnego[6].
Na obszarach, na których przepustowość sieci jest ograniczona lub nie jest dostępna dla nowych przyłączeń operator systemu przesyłowego (OSPe) i operator systemu dystrybucyjnego (OSDe) będą mogli oferować elastyczne umowy przyłączeniowe.
Obszary o ograniczonej lub braku przepustowości identyfikować będą OSPe, zobowiązane do publikacji szczegółowych informacji w tym zakresie z dużą szczegółowością przestrzenną, poszanowaniem bezpieczeństwa publicznego i poufności danych (z co miesięczną aktualizacją)[7].
OSPe zobowiązani będą także do informowania wnioskodawców o statusie i sposobie rozpatrywania wniosku o przyłączenie (w tym przekazując informacje dotyczące elastycznych umów przyłączeniowych do trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku). Jeżeli wniosek o przyłączenie nie zostanie ostatecznie ani zatwierdzony ani odrzucony, OSPe co najmniej raz na kwartał aktualizują w/w informacje dot. rozpatrywania wniosku i możliwości elastycznego przyłączenia.
Rozwiązanie to ma potencjał do tego, by inwestor, którego wniosek o przyłączenie zostanie odrzucony, a operator nie podejmie negocjacji w zakresie przyłączenia komercyjnego, mógł przyłączyć instalację na podstawie elastycznej umowy przyłączeniowej.
Warunki, jakie będą musiały spełnić elastyczne umowy przyłączeniowe to:
- Brak opóźniania wzmocnień sieci na wskazanych obszarach
- Możliwość przejścia z elastycznej do standardowej umowy przyłączeniowej, jeżeli sieć zostanie rozwinięta na podstawie ustalonych kryteriów w tym zakresie
- Przyjęcie takich umów jako trwałego rozwiązania w przypadku uznania przez organ regulacyjny, że rozwój sieci na danym obszarze nie będzie najbardziej efektywnym rozwiązaniem.
Elastyczne umowy przyłączeniowe będą musiały zawierać w szczególności:
- Maksymalne gwarantowane wprowadzanie i pobieranie energii elektrycznej do i z sieci oraz dodatkowe elastyczne zdolności w zakresie wprowadzania i pobierania, które mogą być przyłączone i zróżnicowane w zależności od bloków czasowych w ciągu roku
- Opłaty sieciowe mające zastosowanie zarówno do gwarantowanych, jak i elastycznych zdolności w zakresie wprowadzania i pobierania
- Uzgodniony okres obowiązywania elastycznej umowy przyłączeniowej oraz przewidywany termin przyznania przyłączenia do całej wnioskowanej gwarantowanej zdolności
Użytkownik systemu przyłączany na podstawie elastycznej umowy przyłączeniowej będzie zobowiązany do zainstalowania systemu regulacji mocy certyfikowanego przez upoważniony podmiot[8].
Wejście w życie nowych regulacji
Regulacje w zakresie elastyczności sieci i elastycznego przyłączania określone w pakiecie w części wejdą w życie po upływie 20 dni od dnia opublikowania rozporządzenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W pozostałym, regulowanym dyrektywą, zakresie, będą podlegały implementacji w terminie 6 miesięcy od jej wejścia w życie (tego samego dnia, co rozporządzenie.)
Masz pytania? Skontaktuj się z nami
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenia (UE) 2019/942 i (UE) 2019/943 w odniesieniu do poprawy struktury unijnego rynku energii elektrycznej i Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniająca dyrektywy (UE) 2018/2001 i (UE) 2019/944 w odniesieniu do poprawy struktury unijnego rynku energii elektrycznej (pakiet został przyjęty przez Radę UE i oczekuje na podpis unijnych prawodawców)
[2] Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli. Rozwój elektroenergetycznej sieci dystrybucyjnej, 2024 – raport wskazuje m.in., że w 2021 r. 46% linii elektroenergetycznych 110 kV (WN) jest starsza niż 40 lat, z czego połowa jest starsza niż 50 lat
[3] Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki 01/2023, s. 72-73 – tylko w 2022 r. wydano ponad 7 tys. negatywnych decyzji, co stanowi wzrost o ok. 88% względem poprzedniego roku
[4] art. 2 pkt 79 rozporządzenia 2019/943.
[5] art. 6a dyrektywy 2019/944.
[6] W Polsce, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
[7] art. 50 ust. 4a rozporządzenia 2019/943.
[8] Prawdopodobnie certyfikację będą przeprowadzały Polskie Sieci Elektroenergetyczne.
