6 lutego 2024 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat[1], którym rozpoczyna dialog publiczny dotyczący celów klimatycznych Unii Europejskiej na 2040 r. Na mocy przepisów Europejskiego prawa o klimacie[2] ustanowiono ambitny cel, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 r.
Do tego czasu planowane jest osiągnięcie także celów pośrednich (odpowiednio w 2030 r. oraz 2040 r.)[3], zmierzających do coraz większego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Z komunikatu wynika, że do osiągnięcia tych celów mogą przyczynić się m.in. nowe inwestycje w energetyce jądrowej. W związku z tym Komisja zapowiada działania zmierzające do rozwoju małych reaktorów modułowych (ang. small modular reactors, SMR) na terenie UE.
Small Modular Reactors – czym są SMRy
Technologie jądrowe rozwijane są od kilkudziesięciu lat, a nowe rozwiązania projektowe pozwalają zwiększać wydajność reaktorów, przy jednoczesnym zmniejszeniu ich rozmiar. Kolejnym krokiem rozwoju w tym zakresie mają być małe reaktory modułowe (SMR).
SMRy to m.in.:
- Znacznie mniejszy rozmiar względem tradycyjnych jednostek jądrowych
- Możliwość instalowania ich często z gotowych prefabrykatów, co może ograniczyć czas i koszty produkcji
- Możliwość wykorzystania energetyki jądrowej w zupełnie nowych lokalizacjach, np. bezpośrednio na terenie zakładów przemysłowych, oraz łączenia kilku reaktorów w celu dopasowania się do zapotrzebowania na moc
Z perspektywy środowiskowej małe reaktory, podobnie jak ich duże odpowiedniki, zasadniczo nie emitują gazów cieplarnianych przy produkcji energii[4]. Mogą zatem stanowić narzędzie przyczyniające się do dekarbonizacji energetyki, oferujące stabilne dostawy i niskie ceny energii.
Małe reaktory modułowe – co planuje UE
Zgodnie z komunikatem, wszystkie zero- i nisko-emisyjne technologie energetyczne (w tym te dotyczące energii jądrowej) są niezbędne dla dekarbonizacji systemu energetycznego do 2040 r.
Aby więc pobudzić inwestycje w zakresie SMR, Komisja planuje powołać Sojusz Przemysłowy (ang. Industrial Alliance), a jego celem ma być ułatwienie współpracy wszystkich podmiotów zainteresowanych wykorzystaniem tej technologii.
Intencją UE jest zapewnienie silnego łańcucha dostaw komponentów dla potrzeb małych reaktorów modułowych oraz wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Działania te mają przyspieszyć wprowadzenie pierwszych reaktorów do użytku już w okolicach 2030 r.
Czego może się spodziewać mała energetyka jądrowa w UE
Komunikat nie wprowadza jeszcze konkretnych mechanizmów prawnych na rzecz rozwoju małej energetyki jądrowej w UE. Jednakże, bez wątpienia jest to zapowiedź nowych prac i kierunków legislacyjnych na szczeblu europejskim, które mogą pomóc w realizacji projektów SMR w najbliższych latach.
Masz pytania? Skontaktuj się z nami.
[1] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Zabezpieczenie naszej przyszłości. Cel klimatyczny Europy do 2040 r. i droga do neutralności klimatycznej do 2050 r. budując zrównoważone, sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo”, COM(2024) 63 final, 6 lutego 2024 [dostęp: 7 lutego 2024 r.].
[2] zob. art. 2 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) (Dz. U. UE. L. z 2021 r. Nr 243, str. 1).
[3] zob. art. 4 Europejskiego prawa o klimacie.
[4] How can nuclear combat climate change?, World Nuclear Association [dostęp: 7 lutego 2024 r.].
