Zaznacz stronę

Sztuczna inteligencja i Internet Rzeczy w służbie transformacji energetycznej

30 kwietnia 2024 | Aktualności, Wiedza

W 2023 r.[1] udział OZE w unijnym miksie elektroenergetycznym wyniósł 44 proc. Jednak w ogólnym zużyciu energii było to już tylko 23 proc.[2], przy jednoczesnym ciągłym wzroście zapotrzebowania. Z raportu NIK wynika, że w Polsce aż 46 proc. linii elektroenergetycznych niskiego napięcia jest starszych niż 40 lat, z czego połowa ma więcej niż 50 lat, a 40 proc. linii średniego napięcia jest starszych niż 40 lat[3]. Starzejąca się infrastruktura to jedna z głównych przyczyn rosnącej liczby odmów przyłączenia instalacji OZE. Skala odmów rośnie, w samym tylko 2022 r. wydano ich ponad 7 tys.

Inteligentne rozwiązania sieciowe a realizacja ambicji w zakresie rozwoju OZE

Pokazuje to, że rozwój OZE potrzebuje nie tylko przyjaznego otoczenia regulacyjnego (m.in. uproszczeń w procedurach wydawania wymaganych decyzji i systemów wsparcia), ale także modernizacji sieci elektroenergetycznych.

Dlatego polscy operatorzy systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego (OSDe) zawarli z Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki porozumienie, zobowiązując się do współpracy na rzecz m.in. cyfryzacji i automatyzacji sieci i usług sieciowych, które wpisuje się w unijną strategię integracji systemu energetycznego[4]. Jej główne założenia to:

  • Szeroka elektryfikacja zastosowań końcowych
  • Stworzenie warunków do przyłączania wielkoskalowego OZE
  • Wykorzystanie inteligentnych usług sieciowych umożliwiających zarządzanie zmiennym popytem i podażą na energię, w tym zastosowanie usług cyfrowych, sztucznej inteligencji i zdalnego monitorowania rozproszonego wytwarzania energii

Nowe regulacje w zakresie inteligentnych sieci elektroenergetycznych przyspieszą rozwój OZE

Nowe regulacje unijne

Nowe rozporządzenie systemowe UE dla rynku energii[5] przewiduje wprowadzenie m.in. usług elastyczności, które mają pozwolić systemowi elektroenergetycznemu na dostosowywanie się do zmienności modeli wytwarzania i zużycia energii. Szczegółowe zasady wdrożenia usług elastyczności ustali operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego (OSPe) z organem regulacyjnym (Prezesem URE).

W zakresie ustalenia wysokości zapotrzebowania na energię elektryczną wykorzystywane będą także specjalne urządzenia pomiarowe, dołączane do sprzętu, który sprzedaje usługi odpowiedzi odbioru lub elastyczności operatorom OSPe / OSDe, lub w ten sprzęt wbudowane.

Przewidziano także zastosowanie produktu wygładzającego profil zapotrzebowania, za pomocą którego uczestnicy rynku będą umożliwiali OSPe ograniczenie zużycia energii w godzinach szczytu.

Do 1 stycznia 2025 r. organy krajowe przeprowadzą we współpracy z OSPe i OSDe ocenę dostosowania rozwiązań w zakresie usług elastyczności do potrzeb krajowego systemu elektroenergetycznego.

Nowe regulacje krajowe

Pierwsze regulacje prawne w zakresie usług elastyczności zostały już wprowadzone do polskiej ustawy prawo energetyczne[6].

Usługi elastyczności będzie mógł świadczyć agregator, odbiorca aktywny, wytwórca energii i posiadacz magazynu energii elektrycznej na rzecz OSDe. Po stronie OSDe pojawi się obowiązek zakupu i wykorzystania usług elastyczności, współpracy z OSPe przy określeniu zasad korzystania i dokonania ich specyfikacji w instrukcji ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej (IRiESD).

Z kolei Prezes URE zobowiązany jest do wydania wytycznych i zaleceń w zakresie zamówień na usługi elastyczności. Obecnie brak jest szczegółowo określonych zasad korzystania z tych usług, co będzie podlegało doprecyzowaniu na poziomie rozporządzenia[7].

Co ważne, obowiązujące regulacje prawne już teraz zawierają rozwiązania, takie jak m.in.:

  • Zobowiązanie OSPe do cyfryzacji systemu przesyłowego
  • Umożliwienie odstępstwa od obowiązku przedkładania Prezesowi URE do zatwierdzenia IRiESD / IRiESP
  • Uzgadnianie planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię, warunków prowadzenia działalność koncesjonowanej czy przedłożenia do zatwierdzenia taryfy w zakresie niezbędnym do realizacji projektu mającego na celu:
    • Wdrożenie innowacyjnych technologii, usług, produktów
    • Opracowanie modeli współpracy użytkowników systemu, rozwiązań technologicznych lub teleinformatycznych na korzyść transformacji energetycznej, inteligentnych sieci i infrastruktury, rozwoju lokalnego bilansowania oraz wzrostu efektywności wykorzystania istniejącej infrastruktury energetycznej.

Operatorzy systemu elektroenergetycznego posiadają już instrumenty do wdrażania innowacyjnych usług sieciowych, ale to nie wystarczy.

Po stronie OSDe pojawia się wyzwanie osiągnięcia m.in. celu montażu ok. 18 mln liczników zdalnego odczytu (smart metering) do 2030 r.[8] czy zwiększenia współpracy z inwestorami wnioskującymi o przyłączenie (poprzez zwiększenie nakładów na modernizację sieci i umożliwienie dokonania tzw. komercyjnego przyłączenia)[9]. Z kolei na określenie szczegółowych zasad korzystania z usług elastyczności oczekują inwestorzy OZE, w tym odbiorcy aktywni.

Nowe technologie w energetyce (smart grids)

Kluczowym elementem transformacji energetycznej jest transformacja cyfrowa. To właśnie takie narzędzia jak sztuczna inteligencja, 5G, chmura obliczeniowa, architektura rozproszonych zasobów informatycznych (edge computing) czy Internet Rzeczy (IoT) pozwalają transformować system energetyczny w kierunku rozproszonym, integrującym wielość podmiotów (takich jak np. prosument wirtualny) i wielość źródeł energii, zarządzanych z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych.

Żyjemy w czasach, w których sposób funkcjonowania biznesu ulega ciągłej transformacji z powodu coraz powszechniejszego oraz intensywniejszego wykorzystania uczenia maszynowego, sztucznej inteligencji, czy IoT.

Transformacja cyfrowa napędzana AI staje się faktem także w energetyce, gdzie wzrasta rola technologii cyfrowych, chociażby w rozwoju sieci energetycznych. Inteligentne sieci (smart grids) są idealnym przykładem wykorzystania technologii informatycznych do optymalizacji produkcji i dostaw energii, a zaawansowana infrastruktura do analityki i pomiarów danych umożliwia skuteczne monitorowanie, przewidywanie i reagowanie w czasie rzeczywistym.

Dziś możemy mówić o inteligentnej sieci z wysoce zintegrowaną strukturą, cechującą się elastycznością i ekspansywnością, umożliwiającą wykrywanie i reagowanie na awarie, przełączanie zasilania, a także bezproblemową integrację niezliczonej liczby odnawialnych źródeł energii.

Synergia uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji z możliwościami analityki danych (zarówno pod względem skali, jak i wydajności) tworzy nieocenione narzędzia do przewidywania, analizy i reagowania. W połączeniu z czujnikami i urządzeniami IoT zapewniającymi przepływ danych, będziemy mieć do czynienia z oprogramowaniem zapewniającym niespotykany dotąd poziom wydajności.

Jak zwykle w przypadku innowacji, nie obędzie się jednak bez zagrożeń, chociażby w kontekście zapewnienia integralności danych czy cyberbezpieczeństwa.

Cyfryzacja to potężny zasób technologiczny, który zmienia system energetyczny z analogowego i scentralizowanego na rzecz budowy rozproszonych łańcuchów czystej energii. Nowe narzędzia informatyczne będą mogły być także odpowiedzią na współczesne wyzwania, tj. zdalne monitorowanie zanieczyszczenia wody i powietrza. Zrównoważona gospodarka cyfrowa ma stać się zasobooszczędna i przyjazna człowiekowi.

Źródło: BiznesAlert.pl

Data: 22.04.2024

Masz pytania? Skontaktuj się z nami

Natalia Kotłowska-Wochna

Aleksandra Pinkas

 

[1] Ember Climate European Electricity Review 2024

[2] Overall share of energy from renewable sources in 2022 [dane Eurostat z grudnia 2023 r.]

[3] Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli. Rozwój elektroenergetycznej sieci dystrybucyjnej, 2024

[4] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego (COM/2020/299 final)

[5] Wniosek w sprawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenia (UE) 2019/943 i (UE) 2019/942 oraz dyrektywy (UE) 2018/2001 i (UE) 2019/944 w celu udoskonalenia struktury unijnego rynku energii elektrycznej (COM/2023/148 final)

[6] Ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1681).

[7] Rozporządzenie prawdopodobnie zmieni obowiązujące Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 marca 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. z 2023 r. poz. 819 ze zm.).

[8] Por. Raport Prezesa URE, Warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie przesyłania, wytwarzania lub dystrybucji energii elektrycznej i paliw gazowych oraz realizacja przez operatorów systemu elektroenergetycznego i gazowego planów rozwoju uwzględniających zaspokojenie obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię i paliwa gazowe 2023.

[9] Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr 15/2024 dotycząca kwestii wywołujących najczęstsze wątpliwości w obszarze przyłączania do sieci z dnia 22 marca 2024 r.

Najnowsza Wiedza

Eco Focus #4

Milena Kazanowska-Kędzierska i Aleksandra Pinkas przyglądają się przygotowaniom polskich firm do wdrożenia unijnego rozporządzenia EUDR, którego celem jest przeciwdziałanie postępującej degradacji lasów.

Opłata od „małpek” – fala kontroli, korzystny wyrok i problemy przedsiębiorców

Niebawem będziemy obchodzić czwartą rocznicę wprowadzenia tej opłaty, co jest dobrą okazją do podsumowania jej skutków oraz wątpliwości związanych z jej stosowaniem. Dzisiaj widzimy bowiem, że wpływy z tego tytułu w żaden sposób nie korelują z wciąż spadającym wolumenem sprzedaży. A to wskazuje na istnienie systemowego problemu.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę

12 września 2024 r., po negocjacjach w ramach Rady Dialogu Społecznego, Rada Ministrów, przyjęła Rozporządzenie w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej wysokości stawki godzinowej w 2025 r.

Eco Focus #3

Milena Kazanowska-Kędzierska rozwiewa wątpliwości dotyczące unijnego rozporządzenia w zakresie wylesiania.

Sankcja kredytu darmowego

W polskich sądach jest już około 10 tysięcy pozwów kredytobiorców zarzucających bankom naruszenie przepisów Ustawy o kredycie konsumenckim. Pozwy te mogą stanowić podstawę do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Zapraszamy do kontaktu:

Natalia Kotłowska-Wochna

Natalia Kotłowska-Wochna

Radca prawny / szefowa Praktyki New Tech M&A i biura w Poznaniu

+48 606 689 185

n.kotlowska@kochanski.pl

Aleksandra Pinkas

Aleksandra Pinkas

Młodszy Prawnik / Energetyka / Infrastruktura i Środowisko

+48 608 335 167

a.pinkas@kochanski.pl