Nie tak dawno, bo dopiero w ubiegłym roku, wprowadzono w Polsce niektóre rozwiązania w ramach implementacji tzw. piątej dyrektywy AML i wciąż z tymi rozwiązaniami się oswajamy. Tymczasem w przygotowaniu jest kolejny unijny pakiet przepisów, który już niedługo ma wprowadzić fundamentalne zmiany do ram regulacyjnych europejskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Powodem, dla którego już w trakcie implementacji czwartej i piątej dyrektywy AML podjęto prace nad całkowicie nowym unijnym zbiorem przepisów AML/CFT, są słabości obecnego systemu, które zostały obnażone przez szereg międzynarodowych skandali związanych z wykorzystaniem europejskich instytucji finansowych w procederze prania pieniędzy. Niedoskonałości obecnych europejskich ram regulacyjnych w zakresie AML/CFT podsumowano następująco:
- nieskuteczne i niewystarczające wdrożenie istniejących zasad AML/CFT w poszczególnych krajach członkowskich, będące przede wszystkim skutkiem licznych niejasności w obecnych przepisach, prowadzących do istotnych rozbieżności w ich transpozycji do krajowych systemów prawnych oraz w ich stosowaniu;
- szybko rozwijające się innowacje technologiczne na rynku usług finansowych (np. rozwój kryptoaktywów), za którymi nie nadążają regulacje AML;
- niewystarczająca intensywność i skuteczność nadzoru przez krajowe organy w poszczególnych państwach członkowskich nad przestrzeganiem przepisów AML przez instytucje obowiązane; oraz
- niski poziom wykrywalności transakcji podejrzanych raportowanych do jednostek analityki finansowej.
Zaproponowaną przez Komisję Europejską latem ubiegłego roku odpowiedzią na powyższe wyzwania jest pakiet projektów nowych europejskich regulacji AML/CFT, na który składa się:
- rozporządzenia ustanawiające unijny organ ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w formie zdecentralizowanej agencji regulacyjnej UE (Urząd ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu – AMLA, od ang. Authority for Anti-Money Laundering);
- nowe rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zawierające bezpośrednio stosowane przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym zmieniony unijny wykaz podmiotów podlegających przepisom dotyczącym przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (tj. podmiotów obowiązanych);
- dyrektywa w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która zastąpi obecnie obowiązującą dyrektywę AMLD i zawierać będzie przepisy, które z uwagi na ich charakter, wymagać będą transpozycji na szczeblu krajowym, np. przepisy dotyczące krajowych organów nadzoru i jednostek analityki finansowej w państwach członkowskich; oraz
- szereg zmian do rozporządzenia z 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych (rozporządzenie 2015/847) mających na celu objęcie nim również dostawców usług z zakresu kryptoaktywów.
Z punktu widzenia codziennego funkcjonowania instytucji obowiązanych, kluczowe znaczenie będzie miało nowe rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Zawierać ono będzie wiele przepisów analogicznych do tych, które znamy z obecnie obowiązującej dyrektywy AML, jednak w dwóch aspektach nastąpi fundamentalna zmiana w stosunku do obecnej sytuacji.
Po pierwsze, przepisy nowego rozporządzenia będą bardziej precyzyjne tam, gdzie w przepisach dyrektywy AML najbardziej brakowało precyzji. Po drugie, nowe przepisy będą stosowane w krajach Unii Europejskiej bezpośrednio, bez potrzeby ich implementacji tak jak w przypadku dyrektywy. Jasność i spójność ich interpretacji będzie także wspierać AMLA, w tym poprzez wydawanie w niektórych obszarach regulacyjnych standardów technicznych, a także w ramach wykonywania zadań analityczno-koordynacyjnych w zakresie AML na poziomie europejskim.
Na większą jasność i szczegółowość regulacji, a także jednolitość jej stosowania na całym obszarze Unii Europejskiej, możemy liczyć w szczególności w zakresie takich zagadnień jak katalog środków bezpieczeństwa finansowego czy zasady identyfikacji beneficjenta rzeczywistego.
Choć na wejście w życie nowych regulacji przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać, warto już dziś zapoznać się z ich projektami, aby lepiej przygotować się do zmian.
Źródło: Raport „Odporny bank: anti-money laundering & anti-fraud”, wydany przez Związek Banków Polskich
Data: 30 marca 2022 r.