Zaznacz stronę

Powrót do „nowej normalności” w pracy

W związku z pandemią SARS-CoV-2 wdrożono w Polsce środki mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się tej choroby. Niezależnie od tego, czy zagrożenie będzie miało charakter stały, czy też możliwe będzie szybkie wyeliminowanie wirusa przestrzeni publicznej, zbliża się czas powrotu do normalnego funkcjonowania gospodarki i miejsc pracy.

Od 18 maja rozpoczął się nowy etap znoszenia ograniczeń wprowadzonych w działalności gospodarczej i życiu społecznym w związku z COVID-19. Ten nowy etap „odmrażania gospodarki” obejmuje wznowienie działalności przez restauracje, bary, kawiarnie oraz salony fryzjerskie i kosmetyczne. Zmiany dotyczą także zajęć w początkowych klasach szkoły podstawowej i końcowych klasach szkół średnich oraz na wyższych uczelniach. Wcześniej wznowienie działalności gospodarczej objęło branżę hotelarską i centra handlowe.

Zniesienie ograniczeń musi być powiązane z zastosowaniem odpowiednich środków zapewnienia bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy oraz w życiu społecznym. Pracodawcy muszą więc sprostać obowiązkom wynikającym z przepisów związanych z COVID-19 oraz oczekiwaniom pracowników dotyczącym miejsc pracy i trybu pracy.

Rozważając powrót do zakładów pracy, pracodawcy powinni przeprowadzić ocenę ryzyka i dokonać analizy stosowanych praktyk oraz nowych wymogów, zapewniających bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

 

Ogólne obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Na podstawie kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, ze szczególnym uwzględnieniem organizacji pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania, reagowania na potrzeby w zakresie BHP oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników.

Pracodawca ma także obowiązek informowania pracowników o zagrożeniach związanych z wykonywaną pracą oraz o zasadach postępowania w razie wypadku lub innych potencjalnie groźnych sytuacji.

Pracodawca jest zobowiązany do wypełniania obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zarówno wobec pracowników zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, jak i wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenia, umowa o dzieło) oraz osób prowadzących działalność gospodarczą.

Z drugiej strony, także na pracowniku spoczywa odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności pracownik jest zobowiązany do przestrzegania przepisów BHP i wytycznych pracodawcy w tym zakresie, a także do stosowania odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz do współpracy z pracodawcą przy wykonywaniu obowiązków w zakresie BHP.

 

Ocena ryzyka

Przed powrotem do pracy w zakładach pracy powinny zostać określone zagrożenia związane z epidemią, gdyż właściwa ocena ryzyka w środowisku pracy jest ważnym elementem wprowadzania „nowej normalności” w pracy. Podczas weryfikacji oceny ryzyka należy zwrócić uwagę na nietypowe sytuacje, mogące powodować problemy, oraz wszelkie zagrożenia psychospołeczne stwierdzone w związku z pandemią.

Pandemia powoduje uzasadniony niepokój, stres i frustrację w większości grup zawodowych. Lęk i poczucie realnego zagrożenia mogą zwiększać stres całego zespołu. Obecna trudna sytuacja może wpływać negatywnie nie tylko na stan psychofizyczny pracowników, ale także na ich reakcje i zachowanie w pracy. Dlatego ważne jest, aby aktualizować ocenę ryzyka z uwzględnieniem zdrowia psychicznego pracowników.

Analiza oceny ryzyka powinna również obejmować kwestie związane z obowiązkiem zapewnienia społecznego dystansu między pracownikami, narażeniem na ryzyko zakażenia w drodze do i z pracy oraz ustanowieniem procedur na wypadek choroby w zakładzie pracy.

Ważne jest, aby w procesie weryfikacji oceny ryzyka uczestniczyli także pracownicy i ich przedstawiciele.

Kolejnym krokiem po dokonaniu aktualizacji oceny ryzyka jest zastosowanie odpowiednich środków bezpieczeństwa i kontroli w celu umożliwienia normalnej pracy przy jednoczesnym zapobieganiu rozprzestrzenianiu się COVID-19.

 

Szczególne środki i obowiązki

Zgodnie z przepisami związanymi z COVID-19 w celu wykonywania pracy w zakładzie pracy powinny zostać spełnione szczególne wymagania. Nowe przepisy dotyczą zarówno pracodawców, którzy nie zaprzestali działalności gospodarczej, jak i tych, którzy wracają do pracy po zakończeniu okresu zamknięcia.

W zakładach pracy muszą być spełnione następujące wymagania:

  • obowiązkowe zakrywanie nosa i ust (noszenie masek ochronnych lub przyłbic) przez pracowników zajmujących się bezpośrednią obsługą klientów i osób z zewnątrz;
  • osoby zatrudnione w zakładzie, które w ramach wykonywania pracy nie mają kontaktu z osobami z zewnątrz, nie są zobowiązane do noszenia masek / przyłbic, chociaż Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje, że noszenie masek jest zalecane;
  • wszyscy pracownicy powinni być wyposażeni w jednorazowe rękawiczki lub środki do dezynfekcji rąk;
  • odległość pomiędzy sąsiadującymi miejscami pracy powinna wynosić co najmniej 1,5 metra, zaś jeśli ze względu na charakter wykonywanych czynności nie jest to możliwe, pracownicy powinni być wyposażeni w środki ochrony indywidualnej.

Zastosowanie niektórych z powyższych zaleceń może wymagać nowej aranżacji przestrzeni w miejscu pracy. Pracodawcy mogą rozdzielić stanowiska pracy za pomocą odpowiednich przegród w celu zapewnienia większej ochrony. Ponadto wydaje się możliwe tworzenie tymczasowych miejsc pracy w przestrzeniach publicznych, takich jak sale konferencyjne czy stołówki. Pozwoli to na zapewnienie wystarczającej odległości pomiędzy pracownikami.

Ponadto, w przypadku powrotu do pracy w zakładzie pracy, pracodawca może także rozważyć wprowadzenie limitów liczby osób w miejscach dostępnych dla wszystkich pracowników, takich jak kuchnie, stołówki czy pomieszczenia socjalne. Dobrym rozwiązaniem może być również wykorzystanie komunikacji zdalnej w miejsce tradycyjnych spotkań pracowników. Wprowadzenie takich środków wydaje się konieczne w celu zminimalizowania ewentualnego ryzyka rozprzestrzeniania się infekcji.

Ważne jest również, aby pracownicy pamiętali o zachowaniu około 2-metrowej odległości pomiędzy sobą podczas rozmowy, zarówno przy stanowisku pracy, jak i w innych miejscach, takich jak kuchnia.

Pracodawcy powinni także zadbać o:

  • zapewnienie powszechnego dostępu środków do dezynfekcji rąk i elementów wyposażenia biura, tj. biurek, klawiatur, myszy, uchwytów, blatów kuchennych i koszy na śmieci; zapewnienie pracownikom, klientom i kontrahentom dostępu do miejsc, w których mogą umyć ręce wodą z mydłem;
  • zachęcanie do regularnego i dokładnego mycia rąk przez osoby przebywające w miejscach publicznych – przy użyciu wody
    z mydłem lub środka do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu (zawierającym co najmniej 60% alkoholu);
  • umieszczenie w widocznym miejscu informacji o skutecznym myciu rąk;
  • aktywną komunikację, np. szkolenia personelu prowadzone przez specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.

W miejscu pracy powinny także obowiązywać rygorystyczne zasady dotyczące czystości. W szczególności, wszystkie powierzchnie dotykowe, w tym biurka, lady i stoły, klamki, włączniki światła, poręcze i inne przedmioty (np. telefony, klawiatury) muszą być regularnie czyszczone środkiem dezynfekującym lub wodą z detergentem. Ponadto regularnie i starannie czyszczone powinny być wszystkie często używane miejsca, takie jak toalety i części wspólne.

 

Zmiana trybu pracy

Niewątpliwie pandemia COVID-19 zmieniła sposób pracy i zasady wykonywania niektórych obowiązków pracowniczych. Faktem jest, że w regionach, w których potwierdzono obecność COVID 19, pracodawcy muszą zaakceptować potrzebę wprowadzenia środków umożliwiających pracę zdalną i pozwalających na zminimalizowanie ewentualnego rozprzestrzeniania się wirusa.

Jednym z rozwiązań pozwalających na zapewnienie lepszej ochrony przed COVID-19 jest wprowadzenie pracy zmianowej lub rotacyjnej. Warto ponadto rozważyć oddelegowanie pracowników do pracy w stałych zespołach, uniemożliwiając ich kontakt z członkami innych zespołów. Pozwoli to na uniknięcie niepotrzebnego kontaktu między poszczególnymi pracownikami, a w przypadku zakażenia wystarczająca może okazać się izolacja danego zespołu, nie zaś całego personelu.

Izolacja społeczna pokazała, że w niektórych przypadkach możliwa jest praca zdalna, która ze względu na ciągłe ryzyko rozprzestrzeniania się COVID-19 powinna być w miarę możliwości kontynuowana. Pracodawcy powinni, o ile to możliwe, zezwolić pracownikom na pracę w domu lub w sposób elastyczny w zakładzie pracy (np. w różnych godzinach). W takim przypadku konieczna może być aktualizacja wewnętrznych procedur firmowych.

Do pracy zdalnej należy przede wszystkim nakłaniać osoby szczególnie narażone na ciężki przebieg COVID-19.

Maksymalne ograniczenie podróży służbowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, oraz zachęcanie pracowników do odbywania spotkań przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (np. Skype, Zoom) to kolejne rozwiązania zapobiegające rozprzestrzenianiu się SARS-CoV-2.

„Nowa normalność” w zakładach pracy będzie wymagała pewnych zmian i znacznego zaangażowania zarówno ze strony pracodawcy, jak i pracowników.

 

SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI

Anna Gwiazda
Radca prawny, Partner, Szef Praktyki Prawa Pracy
T: +48 660 765 903
E: a.gwiazda@kochanski.pl