W komunikacie opublikowanym w styczniu 2023 r.[i], Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów sformułował szereg uwag, co do realizacji obowiązku informowania w ogłoszeniach o obniżce o najniższej cenie towaru w okresie 30 dni przed obniżką wynikającego z Dyrektywy Omnibus.
Kilka z analizowanych przypadków, co do których Prezes UOKiK miał zastrzeżenia, dotyczy sytuacji, gdy obok wcześniejszej ceny, której podania wymaga Dyrektywa Omnibus (tj. najniższej z 30 dni sprzed obniżki), sprzedający podawali również inną poprzednio stosowaną cenę odniesienia. Z komunikatu Prezesa UOKiK wynika również restrykcyjne stanowisko w kontekście konieczności opisywania „przekreślonych” cen w ogłoszeniach o promocjach.
Jakie wymogi dotyczące opisywania wcześniejszych cen wynikają z przepisów? I czy rzeczywiście z Dyrektywy Omnibus wynika obowiązek opisywania „przekreślonej” ceny w każdym przypadku?
Jakie obowiązki nakłada Dyrektywa Omnibus w przypadku ogłoszeń o obniżkach
Dyrektywa Omnibus wprowadza wymóg, zgodnie z którym w każdym ogłoszeniu o obniżce przedsiębiorca powinien wskazywać wcześniejszą cenę towaru stosowaną przez określony czas.
Wcześniejsza cena, w rozumieniu Dyrektywy Omnibus, oznacza cenę stosowaną przez okres nie krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki.
Z punktu widzenia prawidłowego wywiązania się z tego obowiązku istotne znaczenie ma właściwe wyeksponowanie wcześniejszej ceny.
Analizując przepisy Dyrektywy Omnibus, wdrażającej ją w Polsce ustawy oraz Wytyczne Komisji Europejskiej[ii] należy stwierdzić, że wymogi dotyczące sposobu prezentacji i opisania w ogłoszeniu cen wcześniejszych w istotnej mierze zależą od tego, czy sprzedawca prezentuje jedną wcześniejszą cenę, czy też (najczęściej z przyczyn marketingowych) decyduje się na przedstawienie kilku różnych wcześniejszych cen stosowanych dla danego towaru.
Informowanie o kilku różnych cenach wcześniejszych
Dyrektywa, jak również implementująca ją w Polsce ustawa, wprowadzają wymóg podania poprzedniej najniższej ceny towaru obowiązującej w okresie 30 dni przed obniżką, w sytuacji gdy komunikowana jest promocja cenowa.
Przepisy nie wykluczają jednak możliwości poinformowania również o innych wcześniejszych cenach odniesienia. Takimi mogą być przykładowo regularne ceny towaru, które będą różniły się od cen najniższych z 30 dni sprzed obniżki. Praktyka rynkowa pokazuje , że przedsiębiorcy często odwołują się także do cen wcześniejszych, obowiązujących bezpośrednio przed wprowadzeniem obniżki.
W przypadku odwoływania się w ramach komunikatu o obniżce do kilku różnych wcześniejszych cen należy w szczególności pamiętać o kilku zasadach:
- W ogłoszeniu o obniżce powinna zawsze znajdować się informacja o najniższej cenie z okresu 30 dni sprzed ogłoszenia obniżki. Inne ceny odniesienia (np. ceny regularne, ceny bezpośrednio sprzed obniżki) mogą być zastosowane obok, ale nie zamiast ceny najniższej z okresu 30 dni sprzed obniżki
- Jeśli sprzedający chce podać dwie wcześniejsze ceny odniesienia – obie powinny zostać właściwie opisane, aby z punktu widzenia klienta było czytelne, co oznaczają. Objaśniona poprzez stosowny dopisek powinna zostać zarówno cena wcześniejsza, której obowiązek podania wynika z wdrożenia Dyrektywy Omnibus, jak również druga z podanych wcześniejszych cen
- Wymagana przez Dyrektywę najniższa cena z okresu 30 dni sprzed obniżki musi być właściwie wyeksponowana. Ewentualnie inne ceny wcześniejsze nie powinny odwracać uwagi konsumenta od tej, której podanie jest wymagane przez Dyrektywę Omnibus. Prezes UOKiK zwrócił szczególną uwagę na podawanie najniższej ceny zbyt małą czcionką lub czcionką niewystarczająco odróżniającą się od tła. Informacja o najniższej cenie z okresu 30 dni powinna być wyeksponowana w komunikacie wyraźniej, a co najmniej równie wyraźnie, jak inne ewentualnie podawane wcześniejsze ceny (np. cena regularna)
- Jeśli komunikat przedstawia wysokość procentową lub kwotową obniżki (np. „-50%,, „-50 zł” powinien zawierać informację o zakresie obniżki do ceny wymaganej przez Dyrektywę Omnibus.
Zamieszczenie w komunikacie jednej przekreślonej ceny obok ceny aktualnej
Kontrowersje wzbudzają zastrzeżenia Prezesa UOKiK, które wskazują na wymóg opisywania cen przekreślonych w sytuacji, gdy sprzedający, obok ceny aktualnej, podaje tylko jedną cenę wcześniejszą (jako cenę „przekreśloną”).
Treść komunikatu Prezesa UOKiK sugeruje niedopuszczalność podawania aktualnej ceny sprzedaży i ceny „przekreślonej” bez zamieszczenia informacji, czym jest cena „przekreślona” lub opisanie takiej ceny poprzez zastosowanie innych sformułowań niż „najniższa cena towaru w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki”. Z tego samego komunikatu wynika też, że niewystarczające dla opisu takiej ceny są określenia takie jak przykładowo „cena referencyjna”.
Sformułowane w tym zakresie oczekiwania Prezesa UOKiK można ocenić jako zbyt daleko idące. Dyrektywa Omnibus ustanawia wymóg podania w informacji o promocji cenowej wcześniejszej ceny stosowanej przez określony czas przed obniżką i wskazuje, że ta wcześniejsza oznacza najniższą cenę w okresie, który nie może być krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki.
Istotne jest zatem, aby wcześniejsza cena (komunikowana np. jako „przekreślona”) była faktycznie najniższą w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. W przypadku, gdy przedsiębiorca jako cenę „przekreśloną” prezentuje tylko jedną wcześniejszą cenę (najniższą z okresu 30 dni sprzed obniżki) nie wydaje się natomiast konieczne, aby taka przekreślona musiała być zawsze opisana przy użyciu określonej frazy.
Z przepisów Dyrektywy Omnibus i wdrażającej ją ustawy nie wynika wprost wymóg opisania ceny wcześniejszej. Także Wytyczne Komisji Europejskiej nie formułują takiego obowiązku – wskazują one jedynie na potrzebę dokładnego opisania i objaśnienia cen wcześniejszych w sytuacji, gdy przedsiębiorca w komunikacie odnosi się do kilku z nich. Wytyczne Komisji Europejskiej nie wskazują jednak na taki obowiązek w sytuacji, gdy prezentowana jest jedna „przekreślona” cena. Wtedy niejako domyślnie można przyjmować, że jest to cena najniższa z okresu co najmniej 30 dni przed ogłoszeniem obniżki.
Celem Dyrektywy Omnibus jest przeciwdziałanie prezentacji fałszywych obniżek, które mogą polegać na chwilowym, sztucznym podniesieniu cen, właśnie po to, aby móc następnie zakomunikować obniżkę lub znaczną obniżkę. Cel Dyrektywy będzie zrealizowany, jeśli podawane ceny „przekreślone” będą faktycznie najniższymi z 30 dni, nawet jeśli nie będą one dodatkowo opisane przy użyciu szczególnej frazy.
Dopóki spełniony jest obowiązek wyznaczenia ceny przekreślonej z uwzględnieniem 30 – dniowego okresu poprzedzającego obniżkę i w komunikacie podawana jest obok aktualnej ceny tylko jedna „przekreślona” cena, brak zastosowania określonego opisu dla „przekreślonej” nie będzie wprowadzał konsumentów w błąd. Sam brak określonego opisu przy cenie „przekreślonej” nie będzie w takim przypadku zniekształcał przekonań konsumenta w sposób mogący negatywnie wpływać jego decyzje zakupowe.
Powyższe argumenty wskazują, że w przeciwieństwie do sytuacji prezentowania kilku wcześniejszych cen, jeżeli przedsiębiorca podaje tylko jedną cenę „przekreśloną”, nie ma on obowiązku jej szczegółowego opisywania. Istotne jest natomiast, aby taka przekreślona cena faktycznie była najniższą z 30 dni sprzed obniżki.
Podsumowanie i rekomendacje
Niezależnie od powyższej oceny stanowiska Prezesa UOKiK, naszym zdaniem zbyt restrykcyjnego, w celu uniknięcia interwencji organów najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie podanie przekreślonej ceny z jednoczesnym jej opisem jako „Najniższej ceny z okresu 30 dni sprzed obniżki”, przynajmniej do czasu wyjaśnienia wątpliwości w orzecznictwie.
Jeśli macie wątpliwości dotyczące stosowania Dyrektywy Omnibus – zapraszamy do kontaktu
[i] #PrawaKonsumenta2023 – Prezes UOKiK mówi „sprawdzam” (https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=19234);
[ii][ii] Zawiadomienie Komisji – Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania art. 6a dyrektywy 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52021XC1229%2806%29)
