Rządowy projekt zmian w Kodeksie Spółek Handlowych („KSH”)
5 sierpnia 2020 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało szczegółowe założenia projektu zmian w Kodeksie spółek handlowych. Zakłada on przede wszystkim wprowadzenie tzw. prawa holdingowego regulującego relacje prywatno-prawne spółki dominującej i spółek zależnych. Zmiany obejmują również stworzenie kategorii „interesu grupy spółek” oraz instytucji holdingu faktycznego, której brakowało w dotychczasowych przepisach. Projekt zakłada też m.in. uszczegółowienie praw i obowiązków rad nadzorczych spółek w celu zwiększenia ich kompetencji, a także wyeliminowania rozbieżności doktrynalnych i praktycznych w zakresie funkcjonowania spółek.
Projekt w swoim pierwotnym kształcie został skierowany do konsultacji społecznych, które mają potrwać do 19 września 2020 r.
Grupa spółek, czyli holding faktyczny
Projekt definiuje „grupy spółek” jako „spółkę dominującą i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się – zgodnie z umową albo statutem każdej spółki zależnej – wspólną strategią gospodarczą (interes grupy spółek), umożliwiającą spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi”. Definicja ma mieć zastosowanie do holdingów faktycznych, ale w związku z jednoczesnym wykreśleniem art. 7 KSH będzie mogła być także stosowana do holdingów umownych spełniających kryteria holdingu faktycznego.
Instytucja grupy spółek jest przewidziana jako „kwalifikowany” stosunek dominacji i zależności pomiędzy określonymi spółkami ją tworzącymi. Kierują się one wspólną strategią gospodarczą, która ma umożliwić spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi.
Zarządzanie i odpowiedzialność w grupie
Przepisy regulujące instytucję grupy spółek można podzielić na dwie główne kategorie:
- przepisy ułatwiające sprawne zarządzanie grupą przez spółkę dominującą w związku z realizacją wspólnej strategii gospodarczej;
- przepisy zapewniające ochronę określonych grup interesu występujących w przypadku grupy spółek.
Spółka dominująca otrzyma prawo wydawania spółkom zależnym wiążących poleceń, jeżeli jest to uzasadnione interesem danej grupy, a odmowa ich wykonania będzie możliwa tylko w określonych wypadkach.
Zgodnie z nowymi przepisami spółka dominująca będzie ponosić wobec spółki zależnej odpowiedzialność odszkodowawczą opartą na zasadzie winy. W przypadku spółek zależnych jednoosobowych odpowiedzialność taka powstanie tylko w sytuacji doprowadzenia do niewypłacalności, natomiast dla pozostałych spółek zależnych przy naruszeniu interesu grupy spółek. Spółka dominująca może również ponosić, w ograniczonym zakresie, odpowiedzialność względem wierzycieli spółki zależnej, a także wobec pozostałych jej wspólników / akcjonariuszy.
Nowe przepisy przynoszą również zmianę zasad odpowiedzialności członków organów spółek grupy, którzy, co do zasady, nie będą narażeni na potencjalne negatywne konsekwencje wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej.
Wzmocnienie pozycji rady nadzorczej
Nowe przepisy obejmą też doprecyzowanie i poszerzenie kompetencji rady nadzorczej, która ma być postrzegana jako równoprawny partner dla zarządu, a nie jedynie jako organ czysto kontrolny.
Najistotniejsze zmiany w zakresie funkcjonowania rady nadzorczej będą obejmować:
- obowiązek udzielenia przez zarząd określonych informacji radzie nadzorczej z własnej inicjatywy, bez dodatkowego wezwania (dotyczy jedynie spółki akcyjnej);
- prawo wyboru doradcy rady nadzorczej (bez udziału zarządu);
- obowiązek sprawowania przez rady nadzorcze spółek dominujących nadzoru nad realizacją interesu grupy spółek, także przez spółki zależne;
- obowiązek uzyskania zgody na zawarcie transakcji o znaczącej wartości ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką powiązaną;
- poszerzone możliwości żądania informacji i dokumentów, m.in. od zarządu i pracowników spółki;
- poszerzone obowiązki sprawozdawcze wobec wspólników i akcjonariuszy – składanie corocznych sprawozdań rady nadzorczej za poprzedni rok obrotowy.
Choć niektóre z przewidzianych obowiązków lub uprawnień będą mogły być ograniczone w umowach spółek lub statutach, należy zauważyć, że zmiany znacząco zwiększą rolę organów nadzorczych w spółkach.
Pozostałe zmiany
Warto także zwrócić uwagę na kilka innych istotnych zmian, które przynosi nowelizacja KSH:
- obowiązek protokołowania uchwał zarządu i rady nadzorczej;
- uporządkowanie kwestii kadencji i mandatu członków organów;
- wprowadzenie zasady osądu biznesowego (Business Judgement Rule);
- obowiązek ujawnienia w KRS uczestnictwa w grupie spółek.
Podsumowanie
Kierunek proponowanych zmian i istotę poszczególnych rozwiązań należy ocenić pozytywnie. W Projekcie uwzględniono szereg kwestii, które w praktyce od dłuższego czasu budziły wątpliwości interpretacyjne.
Nadrzędnym celem regulacji zawartych w projekcie jest zwiększenie efektywności oraz dostępności mechanizmów zapewniających prowadzenie skutecznego nadzoru właścicielskiego nad spółkami kapitałowymi oraz poprawa koordynacji funkcjonowania spółek w ramach grupy spółek. W rezultacie zmiany wpłyną również na możliwość zwiększenia przychodów lub optymalizacji kosztów.
Projekt przewiduje trzymiesięczne vacatio legis, mające na względzie konieczność dokonania zmian treści umów (statutów) spółek.
Jak możemy pomóc?
Zespół prawników Kochański & Partners oferuje Państwu pełne wsparcie w przygotowaniu się do nowych regulacji.
Zakres naszych usług obejmuje:
- szkolenia dla członków rad nadzorczych i zarządów spółek;
- weryfikację umów oraz statutu spółki oraz wprowadzenie niezbędnych zmian;
- wpis grupy spółek do rejestru;
- weryfikację zapisów umowy spółki lub jej statutu wraz ze wskazaniem daty upływu bieżących kadencji członków organów;
- sporządzenie regulaminu funkcjonowania grupy spółek na użytek wewnętrzny.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu
Rafał Rapala
Radca prawny, Starszy Partner, Szef Grupy Praktyk Transakcyjnych
T: +48 608 444 650
E: r.rapala@kochanski.pl
Aneta Serowik
Starszy Prawnik
T: +48 728 432 412
E: a.serowik@kochanski.pl
Michał Nowodworski
Prawnik
T: +48 604 122 712
E: m.nowodworski@kochanski.pl