Europejscy urzędnicy przygotowują Dyrektywę w sprawie pracy realizowanej za pośrednictwem platform internetowych. Nowe przepisy mają poprawić warunki oraz prawa socjalne osób świadczących pracę w tej nietypowej formie. Sprawdzamy, w jaki sposób nowe przepisy zmienią unijny rynek pracy.
Czym jest praca za pośrednictwem platform internetowych
Zgodnie z zaproponowaną definicją jest to każda praca organizowana za pośrednictwem cyfrowej platformy pracy i wykonywana w UE przez osobę fizyczną na podstawie stosunku umownego między cyfrową platformą pracy a tą osobą fizyczną, niezależnie od tego, czy istnieje stosunek umowny pomiędzy osobą fizyczną a faktycznym usługodawcą.
W praktyce pracę w tej formie świadczą m.in. dostawcy zamówionych posiłków (Uber Eats, Bolt). Coraz częściej korzystają z niej również m.in. osoby wykonujące drobne naprawy oraz usługi sprzątające.
Jasne reguły ustalania statusu zatrudnienia – główny cel nowych przepisów
Kluczowym problemem jest status prawny takich osób.
Zdecydowana większość krajów unijnych uznaje je bowiem, bez względu na faktyczne warunki wykonywania pracy, za samozatrudnionych. Ze wszystkimi płynącymi z tego tytułu konsekwencjami.
W praktyce osoby te są tym samym pozbawione ochrony prawnej gwarantowanej pracownikom, m.in. w postaci:
- Gwarancji minimalnego wynagrodzenia
- Limitu godzin pracy
- Norm w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, itp.
Aby to zmienić, unijni prawodawcy proponują przyjęcie przeciwnego założenia i automatyczne uznanie istnienia stosunku pracy, po spełnieniu co najmniej dwóch z pięciu kryteriów, jakimi są:
- Rzeczywiste określanie lub ustalanie górnych limitów poziomu wynagrodzenia
- Zobowiązanie osoby wykonującej pracę do przestrzegania szczególnych wiążących zasad dotyczących wyglądu, postępowania wobec odbiorcy usługi lub wykonania pracy;
- Nadzorowanie wykonania pracy lub weryfikowanie jakości jej wyników, w tym drogą elektroniczną
- Skuteczne ograniczanie, w tym za pomocą sankcji, swobody organizowania pracy, w szczególności swobody wyboru godzin pracy lub okresów nieobecności, przyjmowania i odrzucania zadań oraz korzystania z podwykonawców lub zastępców
- Skuteczne ograniczenie możliwości rozbudowy bazy klientów lub wykonywania pracy na rzecz osób trzecich
Zarządzanie algorytmiczne w środowisku pracy
Do czynności takich jak przydzielanie zadań, monitorowanie, ocena i podejmowanie decyzji w stosunku do osób pracujących za ich pośrednictwem platformy internetowe stosują zautomatyzowane systemy podejmowania decyzji. Tego typu praktyki są zwane są zarządzaniem algorytmicznym.
Projektowane przepisy mają więc na celu zapewnienie sprawiedliwości, przejrzystości oraz rozliczalności w tego typu zarządzaniu poprzez zagwarantowanie osobom, których ono dotyczy, dodatkowych praw.
Platformy internetowe będą zobowiązane przede wszystkim:
- Informować osoby pracujące za ich pośrednictwem o stosowaniu zautomatyzowanych systemów wykorzystywanych do monitorowania, nadzorowania lub oceny pracy oraz o stosowaniu zautomatyzowanych systemów podejmowania lub wspierania decyzji, które będą miały istotny wpływ na warunki zatrudnienia
- Wyznaczyć konkretne osoby kontaktowe, z którymi osoba świadcząca pracę będzie mogła omówić fakty, okoliczności i powody dotyczących jej decyzji
- Regularnie monitorować i oceniać wpływ decyzji, podejmowanych lub wspieranych przez zautomatyzowane systemy monitorowania na warunki pracy
- Oceniać ryzyko związane ze zautomatyzowanymi systemami monitorowania i podejmowania decyzji na bezpieczeństwo i zdrowie osób pracujących za ich pośrednictwem oraz wprowadzać odpowiednie środki zapobiegawcze i ochronne
Zwiększenie przejrzystości pracy za pośrednictwem platform internetowych
Unijni prawodawcy proponują również wprowadzenie obowiązku rejestrowania pracy.
Platformy, będące de facto pracodawcami, będą musiały zgłaszać pracę realizowaną za ich pośrednictwem organom państwa członkowskiego, w którym jest wykonywana, oraz dzielić się z nimi odpowiednimi danymi.
Termin na wprowadzenie nowych przepisów
Postępująca transformacja cyfrowa istotnie wpływa na rynek pracy, w tym na prawa i obowiązki wszystkich jego uczestników.
Przepisy gwarantujące większą ochronę osobom świadczącym pracę za pośrednictwem platform internetowych, niejednokrotnie narażonym na złe warunki pracy i niewystarczający dostęp do ochrony socjalnej, należy ocenić pozytywnie.
Państwa członkowskie będą musiały doprecyzować niektóre z przepisów unijnych, co, biorąc pod uwagę wysoce specjalistyczną dziedzinę, może być problematyczne.
Przyjęcie dyrektywy będzie się bowiem wiązało z koniecznością transpozycji jej postanowień do lokalnych porządków prawnych. A to może się okazać sporym wyzwaniem.
Masz pytania? Skontaktuj się z nami