ZUS zwróci nadpłacone składki
Część przedsiębiorców, którym ZUS odmówił zwolnienia z całości lub części składek za okres od marca do maja 2020 r., odzyska te pieniądze. ZUS zastosuje ulgę bez konieczności składania nowego wniosku.
Nowe przepisy zmieniają zasady zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne w związku z wystąpieniem COVID-19 dla przedsiębiorców zgłaszających do ubezpieczeń społecznych do 49 ubezpieczonych. Teraz mogą oni uzyskać zwolnienie ze składek, które już opłacili.
W konsekwencji część przedsiębiorców może uzyskać ulgę w składkach na ubezpieczenia społeczne za okres marzec-maj br., nawet jeśli je wcześniej opłacili (tj. przed momentem złożenia wniosku o zwolnienie ze składek ZUS) lub gdy na poczet składek ZUS zaliczył nadpłatę istniejącą na koncie płatnika.
Nowe regulacje obowiązują od 20 września 2020 r. Wprowadziła je ustawa z 24 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (art. 10; DzU poz. 1423).
Geneza problemu
Art. 31zo tzw. tarczy antykryzysowej, tj. ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU poz. 374 ze zm.) przewiduje, że przedmiotem zwolnienia ze składek mają być jedynie składki należne za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., które nie zostały opłacone. Oznaczało to, że ZUS mógł umorzyć – w wymiarze przewidzianym przepisami – tylko te składki, których płatnik jeszcze nie pokrył lub na poczet których ZUS nie zaliczył nadpłaty istniejącej na koncie płatnika. Ta zasada dotyczyła zarówno zwolnienia w wymiarze 100 proc. należności z tytułu ubezpieczeń społecznych (dla przedsiębiorców zgłaszających do ubezpieczeń społecznych poniżej 10 ubezpieczonych), jak i 50 proc. (dla przedsiębiorców zgłaszających do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych).
W efekcie przedsiębiorcy, którzy z różnych względów już opłacili składki za powyższy okres, nie uzyskali prawa do tej ulgi. Podobnie było w przypadku, gdy na koncie przedsiębiorcy występowała nadpłata. Nadpłatę – jeśli w określonym terminie płatnik nie złożył wniosku o jej zwrot – ZUS z urzędu zaliczył na poczet zobowiązań składkowych za kolejne okresy. Jeśli dotyczyło to okresu marzec-maj br., przedsiębiorca został pozbawiony prawa do ulgi w zakresie składek, które ZUS pokrył z nadpłaty.
Brzmienie przepisów tarczy antykryzysowej skutkowało tym, że we wskazanych przypadkach przedsiębiorcy nie otrzymali zwolnienia, mimo że spełniali inne warunki uprawniające do uzyskania ulgi w składkach ZUS i złożyli wniosek o zwolnienie w wymaganym terminie. Szczególnie krzywdzące były przypadki, w których przedsiębiorcy nie mieli szansy podjąć żadnych działań, aby nie dopuścić do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne za okresy, za które chcieli uzyskać zwolnienie, ponieważ o istnieniu nadpłaty dowiadywali się w momencie otrzymania odmownej decyzji ZUS w zakresie umorzenia składek. Wynikało to z faktu, że organ nie zawsze terminowo informował o wystąpieniu nadpłaty.
Na ratunek przedsiębiorcom
Pierwsze próby rozwiązania problemu zostały podjęte już w kwietniu br. Wtedy też, na podstawie art. 113 ustawy z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (DzU poz. 695) wprowadzono modyfikację w zakresie zwolnienia ze składek ZUS za marzec br. Zgodnie z tymi regulacjami możliwe było uzyskanie ulgi w składkach za ten miesiąc także wtedy, gdy przedsiębiorca opłacił te składki. Dzięki temu przedsiębiorcy, którzy uregulowali składki za marzec przed wejściem w życie tarczy antykryzysowej, nie ponieśli tego negatywnych konsekwencji. Wskazany przepis nie dawał jednak możliwości zastosowania podobnej zasady w przypadku składek za kwiecień i maj.
Zmiany w tym zakresie zaczęły obowiązywać dopiero od 20 września br. Nowe przepisy wprowadziły zasadę, że zwolnieniu z obowiązku opłacania składek ZUS na podstawie tarczy antykryzysowej (tj. zwolnieniu ze składek za marzec-maj br.) podlegają składki za marzec, kwiecień i maj 2020 r. także wówczas, gdy zostały już opłacone lub gdy na ich poczet ZUS zaliczył nienależnie opłacone składki (nadpłaty).
Oznacza to, że przedsiębiorcy, którym odmówiono zwolnienia ze składek ZUS z powodu ich opłacenia, uzyskają pełne zwolnienie w tym zakresie, o ile złożyli wnioski dotyczące zwolnienia z obowiązku opłacenia składek w wymaganym terminie, tj. do 30 czerwca 2020 r.
Zwolnienie ze składek przysługuje pod warunkiem, że przedsiębiorca złożył wniosek w tej sprawie do 30 czerwca 2020 r.
Bez nowego wniosku
Przedsiębiorca, którego dotyczy opisana kwestia, nie musi składać nowego wniosku o zwolnienie ze składek ZUS za nieuwzględnione okresy ani wniosku o ponowne rozpatrzenie złożonego wniosku o zwolnienie ze składek.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez ZUS, Zakład z urzędu ponownie rozpatrzy wnioski o udzielenie ulgi złożone do 30 czerwca br., a informację o tym przedsiębiorcy znajdą na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Autor: Anna Golenia, Adwokat, Starszy Prawnik, Praktyka Prawa Pracy Kochański & Partners
Komentarz Autorki: W konsekwencji ponownego rozpatrzenia wniosku przedsiębiorcy przez ZUS, na jego koncie w ZUS pojawi się nadpłata w wymiarze odpowiadającym opłaconym składkom, w stosunku do których dotychczas nie została zastosowana ulga. Składki na ubezpieczenia społeczne za okres marzec-maj br. zostaną więc umorzone w wymiarze przewidzianym przepisami tarczy antykryzysowej. Przedsiębiorca może wnioskować o zwrócenie tych środków zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli nie wniesie o zwrot nadpłaty, ZUS zaliczy ją na poczet przyszłych należności z tytułu ubezpieczeń społecznych.