Zaznacz stronę
Slajd1

Jak ustalić listę wierzytelności objętych układem w postępowaniu restrukturyzacyjnym o zatwierdzenie układu w okresie pandemii COVID-19?

Najprostszym postępowaniem restrukturyzacyjnym przewidzianym przez prawo jest postępowanie o zatwierdzenie układu. W dniu 24 czerwca 2020 roku weszła w życie ustawa z dnia 19 czerwca 2020 roku o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 („uCOVID”). Ustawa ta zmieniła kształt klasycznego postępowania o zatwierdzenie układu. Bowiem jednym ze skutków uCOVID jest przedłużenie o jeden dzień okresu, za który ustalamy listę wierzytelności objętych układem. W praktyce, może to mieć bardzo istotne znaczenie dla przebiegu postępowania – a nie jest jasne, czy prawodawca zdawał sobie sprawę z tej konsekwencji uCOVID.

Zgodnie z prawem restrukturyzacyjnym[1] („PrRest”) układ obejmuje wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 150 ust. 1 pkt 1). Zatem, dzień otwarcia postępowania stanowi granicę przesądzającą o tym, czy dana wierzytelność będzie objęta układem, czy też nie – przy tym z treści przepisu wynika, że wierzytelności powstałe w dniu otwarcia postępowania będą poza układem.

Jednakże, przepisy szczególne PrRest dotyczące postępowania o zatwierdzenie układu stanowią, że układem nie są objęte wierzytelności powstałe po dniu układowym (art. 211 ust. 4), a zatem wnioskując z przeciwieństwa te powstałe w dniu układowym wchodzą do układu. Przepis ten odnosi się do dnia układowego a nie do dnia otwarcia postępowania, gdyż PrRest nie przewiduje dnia otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu, co wynika z jego uproszczonej i odformalizowanej natury. A mianowicie, w pozostałych postępowaniach restrukturyzacyjnych o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego decyduje sąd, a w postępowaniu o zatwierdzenie układu rola sądu zaczyna się na dalszym etapie i zasadniczo sprowadza się do oceny układu wynegocjowanego samodzielnie przez dłużnika, pod nadzorem nadzorcy układu.

Co więcej, prawodawca jedynie ogólnikowo wskazał, że w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu skutki otwarcia postępowania powstają z dniem układowym (art. 189 ust. 2), z oczywistych i wskazanych względów wyżej, nie utożsamiając jednak tych dwóch pojęć.

W praktyce prawa restrukturyzacyjnego, takie utożsamienie dnia otwarciadniem układowym jednak nastąpiło, a w konsekwencji tego utożsamienia oraz wbrew zasadzie lex specialis derogat legi generali do układu zaliczano jedynie te wierzytelności, które powstawały przed dniem układowym, a wierzytelności powstałe w samym dniu układowym – wbrew jasnemu brzmieniu art. 211 ust. 4 PRestr – już nie.

Taka praktyka znalazła poparcie doktryny. Dla przykładu, Piotr Zimmerman wskazuje, że „(…) układ obejmuje wszystkie wierzytelności powstałe do końca dnia poprzedzającego dzień otwarcia postępowania (odpowiednio dzień układowy). Wierzytelności powstałe w dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego i później nie są objęte układem (…)[2]. Podobnie, Karol Tatara, zauważając, że literalna wykładnia art. 211 PrRest wskazuje na koniec dnia układowego, a nie jego początek, jako na datę graniczną, przyjmuje jednocześnie, na podstawie wykładni funkcjonalnej, że wierzytelności powstałe w samym dniu układowym nie są jednak objęte układem[3].

To wygodne praktycznie podejście do ustalania listy wierzytelności (jednolite we wszystkich rodzajach postępowania restrukturyzacyjnego), lecz co najmniej wątpliwe teoretycznie (naruszenie zasady lex specialis derogat legi generali), powinno być zrewidowane wraz z wejściem w życie uCOVID.

A mianowicie, uCOVID wprowadza dodatkowe elementy do postępowania o zatwierdzenie układu. Między innymi zapewnia pewien zakres ochrony dłużnikowi przed wierzycielami w okresie negocjowania układu. Aby określić od jakiego dnia ta ochrona ma zastosowanie, uCOVID wprowadza dla epizodycznego postępowania uproszczonego pojęcie dnia otwarcia postępowania (art. 16 ust. 1), którym jest dzień ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oświadczenia dłużnika o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu. Natomiast, dzień układowy jest – co wyraźnie stwierdza uCOVID (art. 16 ust. 2) – co do zasady, innym dniem, a mianowicie przypadającym nie wcześniej niż 7 dni przed złożeniem wniosku o dokonanie obwieszczenia i nie później niż 7 dni po dniu jego złożenia.

Nie jest więc obecnie możliwe utożsamianie dnia otwarcia postępowania z dniem układowym na kanwie postępowania o zatwierdzenie układu, gdyż prawodawca wyraźnie te dni odróżnił od siebie. Skoro te dni zostały wyraźnie odróżnione przez prawodawcę, to nie można już przeciwstawiać normy wynikającej z art. 150 ust. 1 pkt 1 PRestr, normie wynikającej z art. 211 ust. 4 PRestr. Konsekwentnie, należy przyjąć, że art. 150 wprowadza generalną zasadę dotyczącą dnia otwarcia, a art. 211 – zasadę szczególną, nakazującą w postępowaniu o zatwierdzenie układu kierować się dniem układowym, a nie dniem otwarcia, stanowiąc, że do układu nie wejdą jedynie wierzytelności powstałe po tym dniu.

Tak więc, wejście w życie uCOVID powinno wpłynąć na praktykę postępowań o zatwierdzenie układu w formule klasycznej w zakresie ustalania listy wierzytelności – choć zapewne, prawodawca nie zastanawiał się nad tą konsekwencją uCOVID[4].

Link do artykułu: https://www.rp.pl/Firma/310229933-Jak-ustalic-liste-wierzytelnosci-objetych-ukladem–w-postepowaniu-restrukturyzacyjnym-o-zatwierdzenie-ukladu-w-okresie-pandemii-COVID-19.html

Autorzy:
Dr Andrzej Malec, Doradca podatkowy, certyfikowany księgowy, Partner, Praktyka Prawa Podatkowego
Karol Połosak,
Adwokat, Counsel, Praktyka Prawa Korporacyjnego
Michał Nowodworski, LL.M., Prawnik, Praktyka Prawa Korporacyjnego

[1] ustawa z dnia 15 maja 2015 r. prawo restrukturyzacyjne (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 814);
[2] Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz do art. 211 (wyd. 4), Legalis 2020;
[3] Tatara K., Trela Ł., Królik A., Postępowanie o zatwierdzenie układu – wybrane problemy praktyczne, Kwartalnik Prawa Restrukturyzacyjnego nr 7 [1/2017], http://kidr.pl/kwartalnik-doradca-restrukturyzacyjny
[4] UCOVID w zakresie postępowania o zatwierdzenie układu stosuje się do obwieszczeń dokonanych do dnia 30 czerwca 2021 r.