Nowe przepisy o kontroli niektórych inwestycji
W ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej 4.0. weszły w życie nowe przepisy ustawy o kontroli niektórych inwestycji. Nowelizacja ma na celu zwiększenie kontroli Prezesa UOKIK w zakresie nabywania polskich przedsiębiorstw, których przedmiot działalności jest istotny dla szeroko pojętego zdrowia, bezpieczeństwa oraz porządku publicznego. Nowe regulacje mają na celu zwiększenie ochrony strategicznych podmiotów na polskim rynku, osłabionych gospodarczo przez sytuację związaną z wybuchem pandemii COVID-19. Regulacje zostały wprowadzone tymczasowo, na okres dwóch lat.
Kto podlega ochronie
Kontroli Prezesa UOKIK podlegają inwestycje dotyczące nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji w spółkach mających siedzibę na terytorium Polski przez podmioty (osoby prawne lub osoby fizyczne) spoza UE, EOG lub OECD. Spółki zależne od inwestorów spoza tych obszarów będą również objęte takimi samymi restrykcjami, choćby spółki zależne były zarejestrowane na terytorium UE / EOG / OECD.
Znaczące uczestnictwo jest zdefiniowane jako osiągnięcie lub przekroczenie odpowiednio progu 20% i 40%
- ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym podmiotu objętego ochroną
- udziału w zyskach podmiotu objętego ochroną
lub
- udziału kapitałowego w spółce osobowej będącej podmiotem objętym ochroną.
Zgodnie z ustawą ochronie mają podlegać przedsiębiorcy, których przychód ze sprzedaży i usług przekroczył na terytorium Polski (w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie) równowartość 10 mln euro i którzy spełniają przy tym również co najmniej jeden z wymienionych poniżej warunków:
- posiadanie statusu spółki publicznej, bez względu na rodzaj przedmiotu działalności;
- posiadanie mienia ujawnionego w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej;
- tworzenie lub modyfikowanie określonych typów oprogramowania lub świadczenie usługi gromadzenia lub przetwarzania danych w chmurze obliczeniowej;
- prowadzenie działalności gospodarczej w jednej z licznych branż wskazanych w ustawie, m.in. związanej z energią elektryczną, gazem, paliwami, telekomunikacją czy produkcją leków.
Należy przy tym zaznaczyć, że osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji następuje zarówno w przypadku transakcji nabycia praw udziałowych, jak również wtedy, gdy dochodzi do tego w wyniku zmian korporacyjnych, takich jak, m. in. podwyższenie / obniżenie kapitału spółki, zmiana uprzywilejowania udziałów / akcji czy też podział lub połączenie spółki.
Kontroli uprzedniej będą podlegały także przypadki nabycia statusu dominacji albo znaczącego uczestnictwa pośrednio poprzez podmioty zależne od inwestora je kontrolującego.
Procedura przeprowadzenia kontroli inwestycji
Postępowanie kontrolne wszczynane będzie na podstawie zgłoszenia podmiotu obowiązanego, którym, zależnie od rodzaju inwestycji, jest:
- podmiot objęty ochroną,
- podmiot przejmujący/nabywający prawa udziałowe lub
- podmiot go kontrolujący.
Dodatkowo w sytuacji zaistnienia przesłanek wskazujących na nadużycie lub obejście prawa postępowanie może zostać wszczęte z urzędu.
Postępowanie kontrolne ma być podzielone na dwie fazy, z których pierwsza obejmuje wstępne postępowanie sprawdzające mające trwać ok 30 dni roboczych. Faza druga obejmuje właściwe postępowanie kontrolne, które będzie trwało do 120 dni roboczych. Do drugiej fazy mają być skierowane w szczególności te sprawy, które mogą powodować zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa publicznego. Wspomnianym zagrożeniem może być m.in. ryzyko wyprowadzenia produkcji za granicę, zamknięcie zakładu czy też wyprowadzenie technologii.
Sankcje
Pominięcie procedury złożenia zawiadomienia lub osiągnięcie lub nabycie znaczącego uczestnictwa lub nabycia dominacji w przedsiębiorcy podlegającym ochronie pomimo sprzeciwu Prezesa UOKIK będzie skutkowało nieważnością czynności z mocy prawa. Ponadto naruszenie znowelizowanych przepisów jest zagrożone karą grzywny w wysokości do 50 mln zł oraz karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat.
Ocena zmian
Nowe przepisy trzeba będzie uwzględniać przy przeprowadzaniu transakcji obejmujących bardzo liczną grupę podmiotów przy jednoczesnym zachowaniu daleko posuniętej ostrożności.
Ze strony biznesu pojawiają się obawy, że przepisy te mogą istotnie utrudnić rodzimym przedsiębiorstwom dostęp do kapitału i podniosą przy tym koszty zarówno ewentualnych transakcji, jak i bieżącej obsługi korporacyjnej.
Może to spowodować spowolnienie procesu przejmowania kontroli nad polskimi spółkami – niezależnie od tego, kto obecnie sprawuje nad nimi kontrolę i kto zamierza nabyć ich udziały albo akcje.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu:
Rafał Rapala
Radca prawny, Starszy Partner,
Szef Grupy Praktyk Transakcyjnych
T: +48 608 444 650
E: r.rapala@kochanski.pl
Michał Nowodworski
Prawnik
T: +48 604 122 712
E: m.nowodworski@kochanski.pl