Zaznacz stronę

Fundacje rodzinne – nie tylko do zarządzania rodzinną fortuną

30 lipca 2024 | Aktualności, The Right Focus, Wiedza

Nie musisz być nestorem rodu, żeby realnie skorzystać z możliwości, jakie daje założenie fundacji rodzinnej.

Sukcesja międzypokoleniowa w biznesie to zaledwie jeden z celów, do których powołuje się tego rodzaju struktury.

Drugim, równie ważnym, jest zabezpieczenie wypracowanego majątku i jego odseparowanie od bieżących czy prywatnych zobowiązań fundatora.

Trzeci to możliwość stworzenia nowoczesnej struktury holdingowej, złożonej z wielu spółek, odpowiedzialnych za poszczególne części biznesu. Zdywersyfikowanej pod względem ryzyka i stanowiącej swoiste centrum dowodzenia, w którym podejmowane są kluczowe decyzje.

Fundację rodzinną można więc porównać do funduszu inwestycyjnego zamkniętego, do którego fundator wnosi prywatne aktywa. Choć jest to daleka analogia, bo regulacje dotyczące funduszy inwestycyjnych są całkowicie odrębne od regulacji dotyczących fundacji rodzinnych, to bez wątpienia wspólnym mianownikiem obu wehikułów jest to, że celem zarówno funduszu inwestycyjnego zamkniętego, jak i fundacji rodzinnej jest zwiększenie wartości wniesionych aktywów, lub co najmniej zabezpieczenie przed jej spadkiem. Fundacja działa podobnie do funduszu inwestycyjnego zamkniętego również w zakresie dystrybucji środków generowanych dzięki wniesionemu majątkowi do swoich beneficjentów (w przypadku FIZ środki są wypłacane uczestnikom funduszu).

Dzisiaj wiele biznesów, nie tylko firm rodzinnych, z powodzeniem funkcjonuje w takich strukturach.

Ochrona przed czarną owcą, czyli jakie korzyści daje fundacja rodzinna?

Skoncentrowanie majątku w jednej strukturze:

  • Eliminuje ryzyko jego podziału i rozdrobnienia – zasoby fundacji wyłączone są spod działania ogólnych przepisów spadkowych, a więc nie podlegają dziedziczeniu, lecz są w posiadaniu fundacji, która ma nimi zarządzać i dbać o ich wartość
  • Ogranicza możliwości sprzedaży udziałów osobom bądź podmiotom spoza zaufanego kręgu
  • W przypadku śmierci fundatora, chroni aktywa przed np. jego wierzycielami; należy jednak pamiętać, że w określonym zakresie fundacja rodzinna ponosi odpowiedzialność za zobowiązania fundatora. Po pierwsze, fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem. Po drugie, odpowiada ona także za zobowiązania alimentacyjne fundatora, o ile powstały one przed ustanowieniem fundacji. W przypadku gdy egzekucja alimentów z majątku fundatora okaże się bezskuteczna, uprawniony do alimentów może prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej
  • Uniemożliwia roztrwonienie go np. przez małoletnich/ młodych dorosłych bądź innych, nieodpowiedzialnych członków rodziny; zasady zarządzania majątkiem wniesionym do fundacji i wydatkowania gromadzonych przez nią środków mogą być ułożone w taki sposób, żeby maksymalnie chronić wartość tego majątku, umożliwiając jego dalszą akumulację
  • Ogranicza ryzyko związane z dziedziczeniem przez osoby nieprzygotowane do zarządzania rodzinnym majątkiem, z uwagi na wyłączenie aktywów fundacji spod ogólnych przepisów prawa spadkowego

Istotą fundacji jest to, że jej beneficjenci nie są jej wspólnikami, ani też nie uzyskują udziału we współwłasności majątku, a mają jedynie prawo do określonych wypłat lub innych świadczeń. Co więcej, nie mogą zbyć ani przenieść swojego statusu na inne osoby.

Fundacja chroni beneficjentów również przed np. roszczeniami ich małżonków lub byłych partnerów.

Przede wszystkim jednak to dobre zabezpieczenie na wypadek np. przedwczesnej śmierci fundatora, który może mieć wpływ na to, jakie decyzje w jego imieniu będą dalej podejmowane oraz kto, kiedy,  w jakiej formie i pod jakimi warunkami będzie otrzymywał środki. Z uwagi na to, że życie pisze najrozmaitsze scenariusze, trzeba być przygotowanym na wiele różnych życiowych trudności. Jedną z nich jest utrata zdolności fundatora do normalnego funkcjonowania i podejmowania decyzji w następstwie choroby lub nieszczęśliwego wypadku. W przypadku wniesienia majątku przez fundatora do fundacji oraz określenia zasad zarządzania fundacją podczas trwającej choroby lub niezdolności fundatora do podejmowania decyzji, gromadzony przez lata majątek zostaje zabezpieczony. Potwierdza to w oczywisty sposób fakt, że o założeniu fundacji rodzinnej należy myśleć nie tylko u schyłku życia, ale na wiele dziesięcioleci wcześniej.

Jakie korzyści podatkowe daje fundacja rodzinna?

Chociaż fundacja rodzinna nie jest narzędziem, które służy optymalizacji podatkowej, to wciąż, jeśli dobrze zaplanujemy działania, może przynieść sporo korzyści podatkowych.

Fundacja korzysta bowiem ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych, co oznacza, że przez wiele lat może z powodzeniem funkcjonować gromadząc i pomnażając majątek, bez jakichkolwiek obciążeń podatkowych.

Fundacja, jako osoba prawna, może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in.:

  • Przystępowania oraz uczestniczenia w polskich i zagranicznych spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach i podmiotach o podobnym charakterze
  • Kupna i sprzedaży papierów wartościowych lub instrumentów pochodnych
  • Sprzedaży mienia (o ile nie zostało ono zakupione wyłącznie w celu dalszego zbycia)
  • Najmu i dzierżawy
  • Udzielania pożyczek spółkom powiązanym oraz beneficjentom fundacji

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w przypadku, gdy działalność fundacji rodzinnej wykracza poza wskazany w ustawie zakres, opodatkowana jest podatkiem CIT w wysokości 25 proc. podstawy opodatkowania.

Jednakże w przypadku wyżej wykazanych form działalności obciążenia podatkowe pojawią się dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów. Dlatego warto pochylić się nad kilkoma sytuacjami, w których powstanie obowiązek zapłaty podatku.

W przypadku wypłaty na rzecz tzw. grupy zerowej (małżonek; dzieci i ich dzieci; rodzice i dziadkowie; rodzeństwo; ojczym, macocha, pasierb) nie występuje:

  • podatek PIT
  • podatek od spadków i darowizn
  • obowiązek zapłaty daniny solidarnościowej
  • składka ZUS i składka zdrowotna

Należy pamiętać, że w momencie przekazania świadczenia na rzecz beneficjenta z „grupy zerowej”, fundacja rodzinna zobowiązana jest do uiszczenia podatku CIT w wysokości 15 proc. podstawy opodatkowania.

W przypadku przekazania świadczeń na rzecz osób z tzw. grupy I lub II (zięć, synowa, teściowie, dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, potomkowie i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków oraz małżonkowie innych potomków) zapłacą one 10 proc. PIT; dla pozostałych osób stawka wyniesie 15 proc. PIT.

Należy jednak pamiętać, że fundacja rodzinna, podobnie jak w przypadku grupy zerowej, zapłaci również 15 proc. CIT od podstawy opodatkowania przy wypłatach na rzecz pozostałych grup.

Zanim założysz fundację rodzinną

Chociaż od strony technicznej proces zakładania fundacji rodzinnej jest dość prosty – mówimy tutaj bowiem o kilku elementach, które trzeba zrealizować, to jednocześnie właściwe przygotowanie samej struktury wymaga już zdecydowanie więcej wysiłku i czasu.

Bo fundacja rodzinna ewidentnie nie jest powtarzalnym wehikułem, czy rozwiązaniem, które można na zasadzie copy-paste skopiować i powielić, a potem już tylko cieszyć się z korzyści.

Trzeba ją odpowiednio dostosować do indywidualnych potrzeb, sytuacji majątkowej, charakterystyki aktywów i związanych z nimi planów.

Dobre feasibility study to nie tyle ocena wykonalności takiego zadania, ile właśnie bardzo gruntowna analiza założeń fundatora związanych z:

  • Rozwojem biznesu oraz gromadzonym majątkiem
  • Sposobami zarządzania
  • Planowanymi akwizycjami
  • Zmianami w otoczeniu biznesowym

Taka analiza pozwoli po pierwsze odpowiednio dopasować statut fundacji i jej wewnętrzne regulaminy do zamierzeń fundatora, a po drugie zabezpieczy przed rozmaitymi problemami oraz konsekwencjami prawnymi czy podatkowymi.

Masz pytania?

Skontaktuj się z nami

Paweł Mardas

Wojciech Śliż

Jakub Dittmer

Najnowsza Wiedza

Eco Focus #4

Milena Kazanowska-Kędzierska i Aleksandra Pinkas przyglądają się przygotowaniom polskich firm do wdrożenia unijnego rozporządzenia EUDR, którego celem jest przeciwdziałanie postępującej degradacji lasów.

Opłata od „małpek” – fala kontroli, korzystny wyrok i problemy przedsiębiorców

Niebawem będziemy obchodzić czwartą rocznicę wprowadzenia tej opłaty, co jest dobrą okazją do podsumowania jej skutków oraz wątpliwości związanych z jej stosowaniem. Dzisiaj widzimy bowiem, że wpływy z tego tytułu w żaden sposób nie korelują z wciąż spadającym wolumenem sprzedaży. A to wskazuje na istnienie systemowego problemu.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę

12 września 2024 r., po negocjacjach w ramach Rady Dialogu Społecznego, Rada Ministrów, przyjęła Rozporządzenie w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej wysokości stawki godzinowej w 2025 r.

Eco Focus #3

Milena Kazanowska-Kędzierska rozwiewa wątpliwości dotyczące unijnego rozporządzenia w zakresie wylesiania.

Sankcja kredytu darmowego

W polskich sądach jest już około 10 tysięcy pozwów kredytobiorców zarzucających bankom naruszenie przepisów Ustawy o kredycie konsumenckim. Pozwy te mogą stanowić podstawę do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Zapraszamy do kontaktu: