Tarcza antykryzysowa – najważniejsze regulacje dotyczące sektora usług finansowych
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 567) wraz z ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020, poz. 568) (tzw. Tarcza Antykryzysowa), wprowadzają szereg zmian dotyczących sektora usług finansowych. Poniżej te, które w ocenie Kochański & Partners są najbardziej istotne.
Ograniczenie wysokości maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego
1.Wysokość ograniczeń
Na mocy przepisów Tarczy Antykryzysowej została znacząco zmniejszona maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, którego reżimowi podlegają również pożyczki.
Dla zobowiązań o okresie spłaty krótszym niż 30 dni, maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą być wyższe niż 5% całkowitej kwoty kredytu.
W przypadku zobowiązań o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni, maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu są sumą 15% całkowitej kwoty kredytu i 6% tej kwoty za każdy rok trwania umowy.
Jednocześnie, niezależnie od długości trwania zobowiązania, zgodnie z najnowszymi zmianami, maksymalny łączny poziom pozaodsetkowych kosztów kredytu nie może przekroczyć 45% całkowitej kwoty kredytu.
2.Okres obowiązywania ograniczeń
Powyższe ograniczenia mają charakter tymczasowy. Wprowadzone zmiany obowiązują przez 365 dni, licząc od 8 marca 2020 roku. Po tym okresie, kredytodawca/pożyczkodawca będzie mógł pobierać pozaodsetkowe koszty kredytu w wysokości dotychczas określonej przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. kredycie konsumenckim (Dz. U. 2019, poz. 1083).
3.Naruszenie ograniczeń
Naruszenie nowych przepisów dotyczących maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego może stanowić praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2019, poz. 369).
Możliwość modyfikacji warunków finansowań uprzednio udzielonych przez banki podmiotom z segmentu MŚP
Przepisy Tarczy Antykryzysowej umożliwiają bankom uwzględnienie szczególnej sytuacji, w jakiej znalazły się podmioty z segmentu MŚP wskutek rozprzestrzeniania się COVID-19 i dokonanie modyfikacji uprzednio udzielonych finansowań.
Bank może dokonać zmiany określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy, jeśli:
- kredyt został udzielony przed 8 marca 2020 r. oraz
- taka zmiana musi być uzasadniona oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy, dokonaną przez bank nie wcześniej niż w dniu 30 września 2019 r.
Wszelkie zmiany dokonywane są na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę, a żadna z nich nie może powodować pogorszenia sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.
Powyższe zmiany mają odpowiednio zastosowanie do umowy pożyczki pieniężnej udzielanej przez bank.
Wydłużenie terminów na realizowanie obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych
Zgodnie z przepisami Tarczy Antykryzysowej, minister właściwy ds. instytucji finansowych oraz minister właściwy ds. finansów publicznych są uprawnieni do określenia w drodze rozporządzenia nowych – innych terminów wypełniania obowiązków sprawozdawczych i informacyjnych, nałożonych na określone podmioty na mocy ustaw i aktów wykonawczych. Określenie nowych terminów ma przyczynić się do wsparcia podmiotów w wypełnianiu ich obowiązków ustawowych, co w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii może być znacznie utrudnione.
Realizując wskazaną powyżej delegację ustawową, na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji (Dz. U. 2020, poz. 570), określono nowe terminy wypełniania obowiązków, o których mowa w:
1.ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 2019, poz. 351, 1495, 1571, 1655 i 1680 oraz 2020, poz. 568) („Ustawa o Rachunkowości”) oraz w aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy;
2.ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2019, poz. 869 z późn. zm.) oraz w aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy;
3.art. 45 ust. 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2019, poz. 1387 z późn. zm.).
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych
Przepisy Tarczy Antykryzysowej wprowadzają też zmiany w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych (Dz. U. 2019, poz. 1378). Na tej podstawie poszerzeniu uległ katalog instrumentów i podmiotów, które mogą zostać objęte gwarantowanym przez Skarb Państwa ubezpieczeniem.
Ubezpieczeniem eksportowym mogą być objęte m.in.:
- kredyty bankowe;
- pożyczki;
- limity kredytowe na wystawianie gwarancji lub akredyt;
- emisje papierów dłużnych;
- leasing;
- wykup wierzytelności;
- kontrakty eksportowe;
- umowy przedsiębiorców zależnych.
Dodatkowo, złagodzone zostały wymogi, których spełnienie konieczne jest do udzielenia ubezpieczenia eksportowego. Po wprowadzeniu zmian, ubezpieczenie może zostać przyznane nawet w przypadku niespełnienia wymogu krajowych produktów i usług, jeśli:
- dany kontrakt został zawarty na okres kredytu poniżej dwóch lat;
- udzielenie ubezpieczenia jest uzasadnione interesem Rzeczypospolitej Polskiej.
W tym wypadku interes Rzeczypospolitej oznacza wymierną korzyść dla Rzeczypospolitej Polskiej (RP) wynikającą z konieczności zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, wzrostu lub utrzymania zatrudnienia, zwiększenia konkurencyjności lub innowacyjności gospodarki polskiej. Oceny interesu RP dokonuje Komitet Polityki Ubezpieczeń Eksportowych.
Sposoby wsparcia przez Bank Gospodarstwa Krajowego
1.Poręczenia i gwarancje spłaty kredytów
Na mocy Tarczy Antykryzysowej Bank Gospodarstwa Krajowego zyskał możliwość udzielania, w związku ze skutkami COVID-19 poręczeń i gwarancji spłaty kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorców z przeznaczeniem na zapewnienie płynności finansowej.
Poręczenie lub gwarancja mogą być udzielone na wniosek średnich i dużych przedsiębiorców, natomiast z katalogu podmiotów, którym przysługuje taka forma wsparcia, wyłączeni są mikroprzedsiębiorcy oraz mali przedsiębiorcy.
Poręczenie lub gwarancje udzielane są na wniosek przedsiębiorcy i mogą obejmować nie więcej niż 80% pozostającej do spłaty kwoty kredytu objętego poręczeniem lub gwarancją.
Poręczenie lub gwarancja mogą stanowić pomoc publiczną. Do poręczenia i gwarancji stosuje się odpowiednio art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. 2020 r., poz. 122).
2.Zmiany w zakresie pomocy de minimis
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 marca 2020r. (Dz. U. 2020, poz. 454) wprowadza zmiany w zakresie udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy de minimis w formie gwarancji spłaty kredytów.
Gwarancja de minimis:
- to jedna z form pomocy udzielana w ramach pomocy publicznej na zabezpieczenie spłaty kredytu obrotowego lub inwestycyjnego dla mikro-, małego lub średniego przedsiębiorcy
- nie jest dotacją pieniężną, nie wiąże się bezpośrednio z przekazaniem środków finansowych i jako taka nie rodzi żadnych skutków podatkowych.
Na mocy powyższego rozporządzenia wysokość takiej pomocy została zwiększona z 60% do 80% wartości obejmowanych gwarancją kredytów.
Taka forma wsparcia jest korzystna przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy mają krótką historię kredytową lub dla tych, którzy nie posiadają odpowiedniego zabezpieczenia kredytu.
Instrumenty wsparcia oferowane przez Polski Fundusz Rozwoju
Na mocy ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju (Dz. U. 2020, poz. 569) („Ustawa o Zmianie”) znowelizowana została także ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju („Ustawa o SIR”), która rozszerzyła katalog zadań Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. („PFR”), w tym m.in. o podejmowanie działań służących zapobieganiu lub łagodzeniu skutków sytuacji kryzysowych, w tym skutków wywołanych rozprzestrzenianiem się COVID-19.
Zgodnie z art. 1a Ustawy o Zmianie wsparcie udzielane przez PFR ma formę bezpośredniego lub pośredniego wsparcia finansowego i polega na:
- obejmowaniu lub nabywaniu udziałów, akcji, warrantów subskrypcyjnych lub obligacji oraz przystępowaniu do spółek osobowych;
- udzielaniu pożyczek, gwarancji i poręczeń;
- obejmowaniu lub nabywaniu jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych, praw uczestnictwa alternatywnej spółki inwestycyjnej lub instytucji wspólnego inwestowania mających siedzibę za granicą oraz zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi;
- prowadzeniu innej działalności inwestycyjnej, o której mowa w art. 48b ust. 3 pkt 1 Ustawy o Rachunkowości.
Artykuł 11 ust. 2 pkt. 6) Ustawy o SIR wskazuje, że działania te mogą mieć formę udzielania wsparcia finansowego przedsiębiorcom i innym podmiotom dotkniętym tymi sytuacjami, w tym bezzwrotnego lub w formie gwarancji lub poręczeń oraz naprawiania i pokrycia, w całości lub w części, szkód lub strat spowodowanych tymi sytuacjami – z wykorzystaniem środków własnych Polskiego Funduszu Rozwoju lub środków z innych źródeł.
SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI
Dr Agnieszka Serzysko
Radca prawny, Partner, Szef Sektora Usług Finansowych
T: +48 608 317 176
E: a.serzysko@kochanski.pl