Rada Ministrów przyjęła uchwałę dotyczącą strategii migracyjnej Polski na lata 2025-2030. Hasło przewodnie proponowanej polityki brzmi „Odzyskać kontrolę. Zapewnić bezpieczeństwo.” Chodzi o to, by dokonujące się procesy migracyjne były szczegółowo regulowane i pozostawały pod kontrolą zarówno w zakresie celu przyjazdu, skali napływu, jak i państw pochodzenia cudzoziemców i jednocześnie zapewniały szeroko rozumiane bezpieczeństwo. Sprawdzamy, jakie są najważniejsze założenia polityki migracyjnej.
Dostęp do terytorium Polski
Realizacja unijnej polityki wizowej, w tym ruchu bezwizowego, wprowadzenie daleko idącej cyfryzacji procesów obsługi wniosków o legalizację pobytu oraz wdrożenie działań zapobiegających rotacji pracowników w urzędach wojewódzkich i w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców to jedne z priorytetów nowej polityki migracyjnej w zakresie umożliwienia wstępu na terytorium naszego kraju.
Dodatkowo nastąpi uspójnienie systemu wydawania wiz oraz legalizacji pobytu, tak aby ograniczać biurokrację oraz zapewnić możliwość automatycznego weryfikowania informacji zbieranych w obu tych procedurach.
Możliwość ubiegania się o azyl
Zarówno w samej Unii Europejskiej, jak i w politykach organizacji międzynarodowych zmienia się ogólne podejście w zakresie możliwości ubiegania się o azyl.
W nowej strategii migracyjnej dla Polski widać wyraźnie większą troskę o kwestie bezpieczeństwa wewnętrznego i międzynarodowego, chęć skutecznego przeciwdziałania przerzutowi ludzi przez terytorium naszego kraju i objęcie cudzoziemców kompleksowymi, obowiązkowymi programami integracyjnymi, których celem będzie włączenie ich do polskiego społeczeństwa.
Warunki dostępu do rynku pracy
Polska, m.in. po to, by uzupełniać niedobory w zawodach deficytowych musi dopuszczać cudzoziemców do rynku pracy. Będzie to robić także poprzez specjalne regulacje adresowane do zawodów, w których długotrwale brakuje pracowników.
Dopuszczanie cudzoziemców do polskiego rynku pracy w specjalnej procedurze będzie wymagało spełnienia kilku kryteriów takich jak:
- Posiadanie przez kandydatów unikatowych, wysokospecjalistycznych umiejętności lub brak możliwości znalezienia takich pracowników w Polsce
- Otrzymywanie wynagrodzenia miesięcznego co najmniej porównywalnego z pracownikami polskimi w danej branży, tak aby w tym zakresie nie tworzyć nieuczciwej konkurencji
- Wniosek pracodawcy realizującego inwestycje o strategicznym znaczeniu dla gospodarki lub obronności państwa
Dodatkowo utrzymany zostanie system oświadczeń o zatrudnianiu cudzoziemców pochodzących z wybranych państw z możliwością modyfikacji listy krajów, których obywatele mogą pracować w Polsce.
Zmianie ulegną także zasady wpisywania podmiotów pośredniczących do Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia, a procedury usuwania agencji z niego będą szybsze.
Zwiększą się także kary za nielegalne pośrednictwo i przyczynianie się do nielegalnego zatrudniania cudzoziemców.
Studia i migracje edukacyjne
Polska planuje uszczelnić system wydawania wiz studenckich, m.in. przez wprowadzenie limitów rekrutacyjnych przy przyjmowaniu cudzoziemców studia i rozliczeń w trybie półrocznym (zamiast rocznym) w zakresie nieobecności na zajęciach.
Uczelnie wyższe będą też w większym stopniu odpowiedzialne za weryfikację legalności pobytu studentów.
Integracja
Nowa polityka migracyjna zakłada efektywną integrację, która będzie prowadzona w dwóch wymiarach: w stosunku do cudzoziemców oraz w stosunku do społeczeństwa.
Jednakże to cudzoziemcy będą musieli dostosować się do norm i zasad społecznych państwa przyjmującego.
Działania ukierunkowane na społeczeństwo przyjmujące będą miały charakter edukacyjny, pozwalający lepiej zrozumieć konsekwencje napływu imigrantów. Szczególnie ważnym aspektem będzie zapobieganie jakimkolwiek przejawom rasizmu i ksenofobii.
Efektem tych działań powinna być zmiana tonu debaty publicznej na temat cudzoziemców i imigracji.
Niezależnie od przedstawionych planów, polski ustawodawca pracuje obecnie nad nowelizacją kilku dotychczasowych aktów prawnych regulujących kwestie zatrudniania cudzoziemców.
Elektroniczne wnioski pobytowe w urzędach wojewódzkich
W nowym projekcie ustawy o cudzoziemcach proponuje się:
- Zastąpienie tradycyjnych wniosków papierowych w sprawach o udzielenie zezwoleń na pobyt dla cudzoziemców wnioskami elektronicznymi
- intencją ustawodawcy nie jest wprowadzenie dodatkowej, alternatywnej formy składania wniosku, ale całkowite wyeliminowanie papieru i wprowadzenie wyłącznie wersji elektronicznej
- wnioski miałyby być uzupełniane w elektronicznym systemie MOS, podpisywane przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego i wysyłane za pośrednictwem tego systemu do właściwego Urzędu Wojewódzkiego. Podpisanie wniosku i jego wysyłka za pośrednictwem systemu MOS będą jednoznaczne ze złożeniem dokumentu w urzędzie imigracyjnym
- w dalszym ciągu nie obędzie się bez osobistej wizyty w urzędzie imigracyjnym w celu złożenia odcisków linii papilarnych i pozostałych wymaganych dokumentów
- Zastąpienie stempli w paszporcie zaświadczeniem o złożeniu wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt
Ukończenie szkoły policealnej nie potwierdzi znajomości języka polskiego
Poważna zmiana czeka tych, którzy w przyszłości będą ubiegać się o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.
Taki status to rodzaj zezwolenia na stałe zamieszkanie w Polsce. Uzyskać go może cudzoziemiec, który przez 5 lat poprzedzających złożenie wniosku legalnie mieszka w naszym kraju oraz przez okres 3 ostatnich lat ma zapewnione stabilne i regularne źródło dochodu. Ponadto, warunkiem niezbędnym uzyskania tego rodzaju zezwolenia jest znajomość języka polskiego co najmniej na poziomie komunikatywnym (B1).
Zasadniczo o znajomości języka polskiego decyduje pozytywny wynik złożonego egzaminu państwowego z języka polskiego jako obcego potwierdzony odpowiednim certyfikatem.
W praktyce, do tej pory urząd imigracyjny uważał za spełnioną przesłankę znajomości języka polskiego w sytuacji, gdy cudzoziemiec ukończył polską szkołę średnią, polskojęzyczne studia lub uznaną w Polsce szkołę zagraniczną z polskim językiem nauczania. Cudzoziemiec, który przedstawiał dokument potwierdzający ukończenie nauki w polskiej szkole, w której język polski był językiem nauczania nie musiał więc podchodzić do egzaminu państwowego.
Projekt ustawy przewiduje zmianę w tym zakresie, wyłącza bowiem szkoły policealne (oraz ich zagraniczne odpowiedniki z polskim językiem nauczania) z katalogu instytucji oświatowych, których ukończenie pozwoli przyszłym rezydentom długoterminowym uniknąć obowiązku złożenia egzaminu językowego.
Obecnie wiele osób wybiera wykształcenie policealne jako alternatywę egzaminu ze znajomości języka polskiego, m.in. ze względu na to, że, oprócz potwierdzenia znajomości języka, uzyskuje nowe kwalifikacje i swobodny dostęp do rynku pracy. Zapewne ustawodawca obawia się, że szkoła policealna, w której nauka może trwać tylko dwa semestry, nie zawsze zagwarantuje znajomość języka polskiego na wymaganym poziomie.
Projekt ustawy o dostępie cudzoziemców do rynku pracy, czyli nowe zasady zatrudniania cudzoziemców
Projekt ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium RP będzie regulował kwestie ich zatrudniania (i w tym zakresie zastąpi dotychczasową ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) oraz kwestie programów integracyjnych mających na celu włączenie ich do polskiej społeczności.
Projekt ustawy będzie oparty na takich samych podstawowych założeniach, jakie są przyjęte dla obowiązujących obecnie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zakresie zatrudniania cudzoziemców tj.:
- Swobodnym dostępie do rynku pracy dla określonych grup oraz ograniczonemu prawu do zatrudnienia/wykonywania pracy na warunkach określonych w udzielonym zezwoleniu na pracę lub innym odpowiednim akcie administracyjnym
Przesłanki udzielenia zezwolenia na pracę oraz przesłanki przyjęcia (wpisu do ewidencji) oświadczenia o powierzeniu jej wykonywania cudzoziemcowi zostaną doprecyzowane i uzupełnione, aby ułatwić ich stosowanie i ograniczyć nadużycia.
W szczególności projekt przewiduje:
- Wprowadzenie obligatoryjnych przesłanek odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, gdy przedsiębiorstwo pracodawcy zostało założone lub działa głównie w celu ułatwiania wjazdu obywatelom państw trzecich
- Wprowadzenie dodatkowych warunków udzielania zezwolenia na pracę na wniosek podmiotów nowopowstałych lub korzystających z biur wirtualnych
- Ograniczenie możliwości udostępniania pracowników pod pozorem tzw. outsourcingu pracowniczego
- Rezygnację z procedury tzw. testu rynku pracy (sprawdzanie, czy na miejsce, które ma zająć cudzoziemiec, jest możliwość zatrudnienia osoby bezrobotnej zarejestrowanej w urzędzie pracy)
- Wprowadzenie przepisów zaostrzających sankcje za nielegalne zatrudnienie cudzoziemców i przekazywanie nieprawdziwych danych w tym zakresie (wysokość kary grzywny będzie proporcjonalna do liczby nielegalnie zatrudnionych i będzie wynosiła od 3.000 do 50.000 zł za każdy przypadek nielegalnego zatrudnienia)
- Że procedury administracyjne stosowane w związku z zatrudnianiem cudzoziemców, obejmujące złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub złożenie oświadczenia, gromadzenie dowodów w sprawie, wydanie lub uchylenie decyzji, postępowanie odwoławcze, będą prowadzone drogą elektroniczną
- Wprowadzenie przepisów pozwalających na skuteczne kontrole Straży Granicznej i Państwowej Inspekcji Pracy
- Wprowadzenie przepisów zobowiązujących pracodawców do informowania pracowników cudzoziemskich o przysługujących im prawach w związku wykonywaną pracą czy możliwością zrzeszania się w związkach zawodowych
- Wprowadzenie przepisów dotyczących programów integracyjnych dla cudzoziemców m.in. pomoc w nauce języka polskiego
Ministerstwo zapowiedziało, że w najnowszym projekcie ustawy nie będzie wymogu zatrudniania cudzoziemców wyłącznie na podstawie umowy o pracę.
W praktyce oznacza to, że w dalszym ciągu będą mogli być zatrudniani na podstawie umów cywilnoprawnych.
Liberalizacja wymogów uzyskania Niebieskiej Karty UE
Zmianami została objęta również ustawa o cudzoziemcach.
Projekt nowelizacji zakłada wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883/UE z 20 października 2021 r. dotyczącej nowych regulacji prawnych związanych z wjazdem, uprawnieniami oraz procedurą udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (tzw. Niebieska Karta UE).
Cudzoziemiec będzie zobowiązany do przedstawienia umowy (w tym umowy cywilnoprawnej) będącej podstawą wykonywania pracy zawartej na co najmniej 6 miesięcy. Aktualnie, ustawodawca wymaga zawarcia umowy na okres co najmniej roku.
Ponadto, zmianie ulegnie Załącznik nr 2 do wniosku o Niebieską Kartę UE.
Oprócz dotychczasowego obowiązku wskazania dokumentów potwierdzających wyższe kwalifikacje zawodowe, pracownik będzie musiał przedstawić dokumenty poświadczające, że spełnia wymogi formalne i pozostałe warunki, niezbędne w danym zawodzie.
Zmianie ulegną również przesłanki odmowy udzielenia Niebieskiej Karty UE.
Ustawodawca zdecydował, że nie zostanie ona wydana w przypadku, gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy:
- Został ustanowiony lub działa głównie w celu ułatwiania cudzoziemcom wjazdu na terytorium RP
- Jest zarządzany lub kontrolowany przez osobę fizyczną prawomocnie ukaraną za powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi nielegalnie, która w ciągu 2 lat od wyroku została ponownie ukarana za podobne lub inne wykroczenie związane z nielegalnym wykonywaniem pracy przez cudzoziemca, czy też skazana za przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową
- Nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne
- Zalega z podatkami, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu
- Nie prowadzi działalności gospodarczej albo ogłosił upadłość
Będą również obowiązywały nowe przesłanki cofnięcia udzielonego zezwolenia tj.:
- Gdy okoliczności sprawy wskażą, że jest ono wykorzystywane w innym celu niż ten, w jakim zostało udzielone
- Gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne lub ma zaległości w US (z wyjątkiem przypadków jak powyżej)
Mobilność pracowników posiadających Niebieską Kartę UE
Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach wprowadzi nową instytucję (dotąd nieznaną polskiemu prawu imigracyjnemu) związaną z mobilnością posiadaczy Niebieskiej Karty UE.
Mobilność to prawo cudzoziemca do wjazdu i pobytu na terytorium Unii Europejskiej na podstawie karty pobytu lub długoterminowej wizy wydanej w innym z krajów członkowskich UE.
Obecnie wjazd do Polski cudzoziemca, posiadacza Niebieskiej Karty UE wydanej przez inne państwo członkowskie nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi uprawnieniami. Nowelizacja przyzna mu prawo do krótko i długoterminowej mobilności.
Mobilność krótkoterminowa to prawo do przebywania i pracy w innym kraju UE przez maksymalnie 90 dni w ciągu 180 dni.
Przy czym pod pojęciem „pracy” należy rozumieć:
- Działalność związaną bezpośrednio z interesami gospodarczymi podmiotu powierzającego mu wykonywanie tej pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji i zgodną z obowiązkami zawodowymi tego cudzoziemca
- Wykonywaną na podstawie umowy zawartej z tym podmiotem w innym państwie członkowskim UE
- Obejmującą udział w wewnętrznych lub zewnętrznych spotkaniach służbowych, konferencjach lub seminariach, negocjowanie umów handlowych, podejmowanie działalności związanej ze sprzedażą lub marketingiem, research i rozpoznanie możliwości biznesowych lub udział w szkoleniach
Z kolei mobilnością długoterminową jest uprawnienie do wjazdu i pobytu w danym państwie członkowskim UE powyżej 90 dni.
Masz pytania? Skontaktuj się z nami
